Your search for the imperative Command, negative
has returned 50 entries

’Áde’óóyą́ą́’ lágo.

self-2-eat.O don’t

Ashkiísh t’áádoo nideezhí yíni’ yá ahóólaa da?

boy NEG 2-younger.sister 3-mind 3-for 3s-3-make.P NEG
listenloadingplaying

Did the boy not make up your sister’s mind for her? (YM 1987: 128)

Béésh hataałí t’áádoo de nídíłki’í.

radio NEG up 2-volume.turn.I-Í

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed; dádi’nítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I
listenloadingplaying

Don’t let the bull get into the field tonight, so close the gate.

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Halah doo bííghah jiztį́į da.

opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEG
listenloadingplaying

Do not lay beside your brother or sister.

Hazhóʼí síní. Tʼáadoo naaní’dííldisí.

careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-í

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

listenloadingplayingSpeaker: Leslie ChavezlistenloadingplayingSpeaker: Jacob Largo

Don’t put the cat out! / I hope you don’t put the cat out.

Nichxǫ’ báhádzid.

stop 3-P-be.dangerous
listenloadingplaying

Stop, it is a bad thing!

Nichxǫ' doo ájíléeh da.

stop NEG 3-4-make.I NEG
listenloadingplaying

Stop, don’t do bad stuff!

Nichxǫ' t'áadoo baa nánít’íní.

stop NEG 3-about 2-bother.I-Í

Níwe, doo aghaa’ bee nijinée da!

stop NEG wool 3-with 3-4-play.I NEG
listenloadingplaying

Stop, one does not play with wool!

Níwe, doo ch’il bikáá’ nijigháa da!

stop NEG plant 3-on 3-4-walk.I NEG
listenloadingplaying

Stop it, one does not walk on plants!

Níwe, doo hastóí baa níjít’į́į da!

stop NEG men 3-with 3-4-bother.I NEG
listenloadingplaying

Stop, one does not bother men!

Níwe, doo mósí nidziłtseed da!

stop NEG cat 3-4-kill.I NEG
listenloadingplaying

Stop, one should not kill cats!

Níwe, doo tsésǫ’ góne’ ch’ééjí’nah da!

stop NEG window 3-into 4-crawl.R NEG
listenloadingplaying

Stop, one does not crawl through the window.

Níwe, doo tł’ée’go ’ízdísooł da!

stop NEG outside-GO 4-whistle.I NEG
listenloadingplaying

Stop, one does not whistle at night!

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shilį́į́’ doo dah didíłdąsh da.

1-horse NEG up start-3-2.jerk.F NEG

Shiye’, t’áadoo nikídíltałí.

1-son NEG 2-stomp.IR-Í

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áadoo ’anit’íní!

neg 2-do.NI-Í

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áadoo hosh biih dadoołtaałí.

neg cactus 3-in pl-2dpl-step.O-Í

T’áadoo hosh niyą́ní.

T’ÁADOO cactus 3-2-eat.I-Í
listenloadingplaying

Don’t eat cactus.

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í

T’áadoo naaltsoos dayínółta’í.

neg book pl-3-2dpl-read.I-Í

T’áadoo yaa nidanoht’áhí.

NEG down pl-3-2dpl-put.SRO.I-Í

T’áá ká ’áshįįh dah díníilghaazh bik’íóónííł.

NEG salt fry.bread 3-on-3-2-sprinkle.PlO.O

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

Tł’éé’go doo 'ízh'dísóół da.

night-GO NEG 4-whistle.O NEG
listenloadingplaying

Do not whistle at night.

Yiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)

tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)

“Shich’é’é baa shíni'" diníine’. T’ahdiísh t’áá 'ákónít’é?

1-daughter 3-about 1-mind 2-say.P still-Q just 2-well.NI
listenloadingplaying

You said “you were worried about your daughter.” Is she still not well?