Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.

morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Awéé’ dah biséłdá.

baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Ádihodideesht’ih sha’shin nisingo t’áadoo ’atah haasdzíi’ da.

RFLX-1-get.into.trouble.F perhaps 1-think.CI-GO NEG among 1-say.P NEG

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

bik’ídidíídis

3DO-2-wrap.it.around.it.F

Ch’ééh la’ baa ntséskees.

in.vain puzzlement 3-about 1-think.I

dajííshóó’

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.P

Damǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.

Sunday-GO soda 3-1-drink.U

daołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.I

deiłbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.I

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

didoołhįh

3DO-2dpl-melt.it.F

doohsį́į́ł

3DO-2dpl-eat.it.F

doołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.P

Dziłghą́ą́’í ’alóós dóó nááneeskadí ńdeidį́į́h.

Wht.Mtn.Apache rice and tortilla pl-3-3-eat.R

dííłbish

3DO-2-boil.it.F

hadeidínóołchał

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).F

hanishchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).I

Hastóíí dóó sáanii k’inááda’didlé.

3-men and 3-women planting.again.PL.R

Haánee’ náánááshdáał dooleeł.

well 1-again-walk.R future

Hodíina’go bááh dootł’izhí deeshį́į́ł dóó ’ahwéé b ła’ deeshdlį́į́ł.

after.a.while-GO bread blue 3-1-eat.F and coffee 3-with some 3-1-drink.F

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

Kóhoot’éédą́ą́’ dibé yázhí t’óó ’ahayóí hazlį́į́’. K’ad ’éí doo t’óó ’ahayói da.

last.year sheep baby a.lot 3-Pas-it.occured.P now this NEG a.lot NEG

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nidáa’di ’áká’ ’ajólyééd.

enemy.way.ceremony-at 4-for 4-run.O

nideidooleeł

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nideiilyé

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nijiskáá’

3DO-4-investigate.it.P

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

niséłkáá’

3DO-1-investigate.it.P

nisínílá

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nizhónígo ’oo’ááł.

be.nice.NI-GO be.daytime.Prog

Nídeezidgo ’índa hoł ní’deeswod.

month-GO only.then 4-with 2-drive.back.F

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shidá’í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Sitsóí éí ’ashiiké nidaanéego ’atah nijóne’ laanaa nízin.

my.grandson TOP boy pl-3pl-play.I-GO join 4-play.O hope 3-3.want.CI

T’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah dii.

still morning-past work-to up start-1-step.I

T’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.

really turquoise 3-be.NI

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

yiishgish

3DO-1-make.one.cut.in.it.I

yishdlą́ą́’

3DO-1-drink.it.P

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P