An example search has returned 50 entries
Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.
this night only.then uninterrupted 1-sleep.F’Adą́ą́dą́ą́’ shichidí tsé bik’ą́ą́h yíłbą́ą́z.
yesterday 1-car rock 3-against 3-run.P’At’éédísh yiniłtsą́?
girl-Q 3-2-see.P’Azhą́ hasistih ndi t’ah honishyóí.
even.though 1-be.old-P even.though still 1-be.energetic.NI’Ííłta’ dóó ’iiłghaazh.
1-read.P CONJ 1-sleep.P’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.
school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.
meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.FDuring the meeting let’s cook some food; only then will people surely come.
bookmark-ááłk’iis
alongside, parallel with
bookmark-chą́’
craving, addicted to, fond of
bookmark-di
-í + -jígo
over in the direction of the place where
bookmark-nah
Béésh bii’ kǫ’í bizooł dego deez’á.
stove 3-pipe up 3-extend.SPNCh’ééh jiyáání hooghangóó dah dii’ą́ągo shee nahóółtą́.
watermelon home-toward up 3-1-move.SRO.P 1-with area-rain.PCh’į́į́góó baa ntséskees.
fail 3-about 1-think.IChidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.
car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P
listen
I did everything possible to get my car out of the mud.
bookmark- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- yilyeed go, runfind in Navajo Verb Modes
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’asht’í actfind in Navajo Verb Modes
- t’áá ch’į́į́góó failurefind in Navajo Adverb Lexicon
- -iih intofind in Navajo Postposition Lexicon
Da’ dichin nínízin?
Q hungry 2-want.NIDa’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.
restaurant-at ribs 3-1-eat.FDamóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.
Sunday past Santa.Fe-to 1-go.PDibé yázhí bitsį’ bíchą́ yídéeshni’.
lamb 3-meat 3-crave 3-addicted.NPdizhdínóołkał
3DO-4-start.to.herd.them.(animals).Fstart to herd them (animals), 4th person
bookmarkhaahláyéé
Haahláyéé ’ajiiłhosh.
don’t.dare 4-sleep.Ihadeeshtééł
3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.Fcarry him/her up out of something, 1st person singular
bookmarkhaniłgéésh
3DO-2-cut.it.out.IHáágóó lá díníyá?
where-to.Q 2-go.Fhááji
Hádą́ą́’sh Dibé Nitsaadę́ę́’ néínídzá?
when-past-Q Colorado 3-return.PK’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.
1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG
listen
We planted but they just shriveled up, because of the lack of rain.
bookmark- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- k’idishłé plant itfind in Navajo Verb Modes
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)find in Navajo Verb Modes
- háálá for, becausefind in Navajo Conjunction Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
Mary bimá sání yá ’ata’ halne’.
Mary 3-grandmother 3-for indef.between 3-talk.DIMósí yázhí chizhtah yiyah yilwod.
kitten woodpile.among 3-under 3-run.PNa’ná’á biyaa góne’ dóó báhátis ’adiłt’oh.
bridge 3-under below and 3-across 3-3-shoot.PNa’nízhoozhídi Naasht’éshí ’Atsá’jí yee nááda’alzhish.
gallup.at Zuni.people eagle-way 3-with again-pl-3-dance.RNichidí háadishą’ nííníłbą́ą́z
2-car where-at-Q 3-2-park.Pnidasiilyá
pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pcarry a ropelike thing around, 1st person plural
bookmarkNidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?
2-cold.X-Q or NEG-Q 2-cold.X-Q NEGNizhe’é haash wolyé?
2-father what-Q 3-call.NIShicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.
1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.PShilééchąą yázhí shikéé’ yildlosh ńt’éé’ hashtł’ish yiih yildloozh.
1-dog little 1-behind 3-walk.Prog past mud 3-into 3-walk.PShimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.
1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.RShizhé’é nihwiiłdlaadgo bikéé’ naad’ ’adaashjaah łeh.
1-father 3-3-plow.I-GO 3-behind corn 3Pl-1-drop.I Cust.Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.
I TOP just work-from town-to 1-go.I
listen
As for me, I went to the town from work.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- déyá gofind in Navajo Verb Modes
- -dóó from a specific location or point in space or timefind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- goal