Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.
yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P’Ahwééh náshdlį́į́h áádóó naanishgóó yishááh.
coffee again-1-drink.R then work-toward 1-go.I’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.
boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog’Atsą́ą́’ ła’ jóyą́ą’ le’.
ribs some 4-eat.O desire’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R’Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.
certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá ni’deeshjoł.
from.there 1-return.p-GO horse 3-for pl-1-feed.FBéésh bee hane’é bił nááshbał.
phone 3-with 1-whirl.Progbik’ídísdis
3DO-1-wrap.it.around.it.ICh’íníyáá nít’ę́ę́’ t’áá hooshch’į’ łééchąą’í shich’į’ ch’élwod.
out-1-go.P past suddenly 1-to dog out-3-come.PCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.
formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-ICh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo shił bééhózin da. K’ad éí t’áá shxǫǫd shił báá hózin.
formerly Navajo language research NEG 1-with 3-of ho-know.CI NEG | now TOP luckily 1-with 3-about-ho-know.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- bééhózin there is knowledge
- ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ formerly, originallyfind in Navajo Adverb Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- k’ad nowfind in Navajo Adverb Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
Chidí léi’ la’ ch’ééh dah diilyeed.
car because surprise in.vain up 3-go.Idajiłhį́į́h
pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).Idaohsą́
pl-3DO-2dpl-eat.it.Idazhdooyį́į́ł
pl-3DO-4dpl-eat.it.Fdeidoołbish
pl-3DO-3dpl-boil.it.Fdeidíníłkaad
pl-3DO-3dpl-start.to.herd.them.(animals).Ideiilyį́į́h
pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).Ideishóóh
pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.IDibé tóógóó neeshkał.
sheep water-toward 3-1-herd.ProgDibé bitah dídéesh’įįł, díkwíínee’ náádeishchį́.
sheep 3-among 3-1-look.F how.many-really again-3-born.RDichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?
hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NIdidííłjéé’
3DO-1-start.fire.PDíí dibé yázhí yíłtééł.
TOP sheep little 3-2-carry.AnO.ProgGohwééh ’áłdó’ nahideeshnih nisinée beesénah lá.
coffee also 3-1-buy.F 1-want.NI-past 3-1-forget.P DISChadaołgéésh
pl-3DO-2dpl-cut.it.out.Ihanííłchaad
3DO-1-card.it.(as.in.wool).PHáíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?
who-Q boat 3-3-make.Pjííshóó’
3DO-4-brush/comb.it.PKin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.
Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NINaaltsoos bikáá’ na’aníshí bikáa’gi si’ą́.
book desk 3-on-at up 3-lie.SRO.SPNnideidooleeł
pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.FNilį́į́’ de’ nílóós.
2-horse here 3-2-lead.IShá bíighah tsiyaa sédáago, shinááł nida’jiłkǫ́ǫ́’.
sun proportionate tree-under 1-sit.SPN-GO 1-watch.CI pl-4-swim.PShichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.
1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.FShilééchąą’í bikéé’ yishááł.
my.dog 3-following 1-go.ProgShimá bighangóó shíni’ ńt’éé’ ch’ééh déyáago shił náhoogéé’.
1-mother 3-home-to 1-desire.to.go past in.vain 1-go.P-GO 1-with ho-become.lazy.XSitsóí yik’i sidáhí béé’éshdlééh.
1-grandchild 3-on 3-sit.SPN-nom 3-1-copy.IT’ahádą̨́ą́’ dah ’ayítł’óh.
before.thus up 3-2-loom.set.IT’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’at’e’
really turquoise 3-be.NITó háálínídi ’ahéédidiit’ash ’ałní’ní’ą́ągo.
spring-at refl-1du-meet.F noon-GO
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Proposal, affirmativefind in Navajo Imperatives
- 1st person inclusive, Let’s!find in Navajo Imperatives
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’ałní’ní’ą́ągo at noonfind in Navajo Adverb Lexicon
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- 1st person inclusive, Let’s!find in Navajo Imperatives
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’ałní’ní’ą́ągo noon-atfind in Navajo Adverb Lexicon
- Future (F)