Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Akonee’, shą́ą́’ t’áadoo ’ánít’íní nidishní.

see remember NEG 2-do.NI-Í 1-say.I

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’Ádi’óóyą́ą́’ le’.

self-2-eat.O don’t

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

bik’ídazhdidis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.I

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

Chidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.

car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo n ’adazh’niiyą́ą́’?

Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happen

daołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.I

deeshbish

3DO-1-boil.it.F

Diné nishłį́ndi Bilaagana bizaad t’éí bee yáshti’.

Navajo 1-be.NI but English language only 3-with 1-speak.I

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Ha’át’íísh biniinaa nanichxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

hadazhniłchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).I

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’át’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

hajííłgizh

3DO-4-cut.it.out.P

hanołchaad

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

hayíígeed

3DO-3-dig.it.out.P

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Háí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?

who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.F

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

jiigish

3DO-4-make.one.cut.in.it.I

Kin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.

Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NI

Kingóó ’anááda’iisdee’.

town-to again-pl-3-go.R

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

neilé

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Níwe, tʼáádoo ʼabeʼ tʼóó bee naninéʼhí. Hazhóʼó nidlą́.

stop NEG milk just 3-with 2-play.R-NEG properly 3-2-drink.I

Ńléí dziłtsį́į́góó diit’ash.

there mountain-base-toward start-1du-go.du.I

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

Sitsóí éí ’ashiiké nidaanéego ’atah nijóne’ laanaa nízin.

my.grandson TOP boy pl-3pl-play.I-GO join 4-play.O hope 3-3.want.CI

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áá shǫǫ hooghandi nádzáá lá.

good.thing home-at 3-return.P DISC

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

Tsiiyi’di náá’dzítseeł yiits’a’.

forest.up.to 4-again.chop in.sound.R

Tł’éé’ hodooleeł t'ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

yishóóh

3DO-1-brush/comb.it.I

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P