Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’At’ééd t’áá ’áhánídi ’ółta’ ’éí biniinaa doo hah dah nídiidáah da.

girl just far-at school TOP 3-cause NEG quickly up start-3-go.I NEG

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

'Ólta’góó deínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.PROG

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

dadidínóołkał

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dajííshóó’

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.P

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

dashiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.P

dazhdoołbish

pl-3DO-4dpl-boil.it.F

Dibé hólǫ́ǫgo ła’ níjół’ah laanaa.

sheep exist-GO some 4-butcher.O hope

Dibé tóógóó dínóshkaad.

sheep water-toward 3-1-start.herd.O

didishjeeh

3DO-1-start.fire.I

Díí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.

this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Díí tł’éé’ ’iidííłhosh.

this night 2-sleep.F

díníshkaad

3DO-1-start.to.herd.them.(animals).I

dííníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.P

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk perhaps 3-with 3-2-want.NI

Haalá t’áá ’éiyá naaltsoos niníłtsooz ni’.

what-Q just TOP paper 3-1-put.FFO.P recall

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

haoołgizh

3DO-2dpl-cut.it.out.P

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

jidííłhį́į́’

3DO-4-melt.it.P

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Naakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.

mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.P

Nahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.

rain hope just pl-3pl-want.O

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

nidadiilyeeł

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nijiskáá’

3DO-4-investigate.it.P

Nizhéʼé nilą́ąjįʼ yigáałgo bikééʼ yilwoł.

2-father 2-in.front-to 3-walk.Prog-GO 3-behind 2-run.Prog

Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.

1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.Prog

Shilį́į́’ doo dah didíłdąsh da.

1-horse NEG up start-3-2.jerk.F NEG

T'áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.

just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Tónaneesdizígóó bił ’anáá’oolwod.

tuba.city-to 3-with again-3-drive.R

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiidlą́ą́’

3DO-1dpl-drink.it.P

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

yishbéézh

3DO-3-boil.it.P

Yiską́ągo Bee’eldííldahsinilgóó ’adeesdee’.

tomorrow Albuquerque-to 4-PL.underway.F

yitł’ó

3DO-3-weave.it.I

yiyíí’aal

3DO-3-chew.it.P

yíníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.(snow).P