Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá dazhniiyą́ą́? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.

meeting-at mother 3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.F potatoes perhaps some there 3-2-take.F

’Ashkii t’áá shǫǫ ółta’ lá.

boy good.thing 3-learn.I DISC

’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.

noon-GO spring-at refl-1du-meet.F

Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.

morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

bik’ízhdídis

3DO-4-wrap.it.around.it.I

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad t’éiyá bee yádeilti’ nít’ę́ę́’.

formerly Navajo language only 3-with pl-3-speak.I past

Chidí bik’ee heesh’ááł.

car 3-tire 3-1-move.SRO.Prog

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

dajoodlą́ą́’

pl-3DO-4dpl-drink.it.P

Dá’ák’eh góyaa yishwoł.

cornfield down.that.way 1-run.Prog

deiidą́ą́’

pl-3DO-1dpl-eat.it.P

dididiiljah

3DO-1dpl-start.fire.F

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

diilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.P

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Gohwééh ła’ shaa níkaah.

coffee some 1-to 2-give.OC.I

hadajiłgéésh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.I

hadeneeshchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadíníilchał

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hainiłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).I

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

K’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.

now hogan-toward 1-go.Prog FUT

Kinaaldáágóó jidóya’ t’óó ’ílį́.

puberty.ceremony-to 4-go.O hope just think

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.pl.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

Ni’éé’ náníłkad.

2-clothes 3-2-sew.I

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidajiskáá’

pl-3DO-4dpl-investigate.it.P

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

2-auntie 3-house-toward 2-run.F and there-at baby 3-to 2-care.CI FUT

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Ná'áł'ah doo ndi yiyiichįįh da.

3-butcher.CI NEG 3-good.at.NP NEG

Níwe, tʼáádoo ʼabeʼ tʼóó bee naninéʼhí. Hazhóʼó nidlą́.

stop NEG milk just 3-with 2-play.R-NEG properly 3-2-drink.I

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áá ’aaníigo chizh yigééł

really wood 3-3-haul.PROG

T’áá ’aaí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.

truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEG

T’áá ’áłdįį bi’éé’ sinil

ready 3-clothes 3-place.PlO.SP

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

wohtł’ó

3DO-2dpl-weave.it.I

woohgish

3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

yiishjį́į́’

Perfective Mode: 1-become.black.P

yíyą́ą́’

3DO-1-eat.it.P

Łeechąą’í gah ’a’áán góne' ’iinííłcháá’á.

dog rabbit hole-ground inside 3-2-chase.P