Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Amásání léi’ dibé yázhí yootééł.
grandmother INDEF sheep little 3-3-carry.AnO.Prog’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.
candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I’Ólta’góó daats’í deeshááł doodaii’ jooł bee nideeshneeł.
school-toward maybe 1-walk.F or ball 3-with 1-play.F’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.IAsdzání ní’jookąąhgo kintahdi nijighá.
woman-NOM Rep-3a-beg.I-GO town-at about-3a-walk.IAshkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.
Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.OAłk'idą́ą́' 'éiyá naadą́ą́' ’ayóo k'éédadiilyééh ńt'éé'. Díísh jį́įdi 'éiyá kindi nidahaniih.
long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-at pl-3-pass-buy.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- 'éiyá topic markerfind in Navajo Particle Lexicon
- nit’ee’ pastfind in Navajo Particle Lexicon
- ’ałk’idą́ą́’ long ago, formerlyfind in Navajo Adverb Lexicon
- ’ayóo very, extremelyfind in Navajo Adverb Lexicon
- díísd jį́įdi nowadaysfind in Navajo Adverb Lexicon
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’Ánáhoot’įįhígíí
- Continuative Imperfective (CI)
Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.
cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Progbik’ídadisoodiz
pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ídidiidis
3DO-1dpl-wrap.it.around.it.FCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo shił bééhózin da. K’ad éí t’áá shxǫǫd shił báá hózin.
formerly Navajo language research NEG 1-with 3-of ho-know.CI NEG | now TOP luckily 1-with 3-about-ho-know.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- bééhózin there is knowledge
- ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ formerly, originallyfind in Navajo Adverb Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- k’ad nowfind in Navajo Adverb Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
Chidí nidabinóołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.ODa’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?
Q noon-until outside-at 2-work.PDah nóóljííd lágo.
up 2-jump.O don’tDamóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.
sunday past-time mountain top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.Pdaohtł’ó
pl-3DO-2dpl-weave.it.Ideeshį́į́ł
3DO-1-eat.it.Fdeiidą́
pl-3DO-1dpl-eat.it.IDibé bits’į́’ daodą́ą́’ laanaa.
sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LAANAAdidadiiljéé’
pl-3DO-1dpl-start.fire.PDoo bił bééhózin da ya’?
neg 3-with 3-know.CI neg QDziłghą́ą́’í bizaad doo shił bééhózin da.
White.Mountain.Apache-NOM 3-language NEG 1-with 3-ho-know.CI NEGHa’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.
east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.RHa’át’íísh neidiyoołnih nínízin?
who-Q 3-3-buy.F 2-think.NIhadííłtééł
3DO-2-carry.him/her.up.out.of.something.FHaidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’ę́ę́’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.
winter-past mine.shaft inside 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dą́ą́’ past timefind in Navajo Postposition Lexicon
- time
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)
- naashnish work
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- cognitive experiencer
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon