Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínígo ch’éshááh ’áádóó sodiszįįh.

morning-GO 1-go.out.U and.then 1-pray.U

’Ahwééh ła’ wóshdlą́ą́’.

coffee some 3-1-drink.O

’Ádihodideesht’ih sha’shin nisingo t’áadoo ’atah haasdzíi’ da.

RFLX-1-get.into.trouble.F perhaps 1-think.CI-GO NEG among 1-say.P NEG

’Eii łééchą̨ą’í t’áá ’áko taah yilwo’.

that dog immediately water.into 3-run.U
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

'Azháánee' shi dibé hólǫ́ǫ ndi, dibé ła nahiideeshnih.

even.though my sheep 3-exist.NI sheep one 1-buy.F

"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.

3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.F

Ayóó biká ’anáshwo’.

often 3-for 1-help.R

bik’ízhdeezdiz

3DO-4-wrap.it.around.it.P

Chahash’ohjí ch’ínááhoníshóó’.

brush arbor-JÍ out-again-area-sweep.R

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo n ’adazh’niiyą́ą́’?

Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happen

dadoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.P

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

Dibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?

sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NI

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

dididííłjah

3DO-2-start.fire.F

didííłjéé’

3DO-1-start.fire.P

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Dziłghą́ą́’í ’alóós dóó nááneeskadí ńdeidį́į́h.

Wht.Mtn.Apache rice and tortilla pl-3-3-eat.R

Díí dibé yázhí yíłtééł.

TOP sheep little 3-2-carry.AnO.Prog

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

hadadoołtééł

pl-3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with area-good.N neg

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’át’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haiilgéésh

3DO-1dpl-cut.it.out.I

Háá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!

what-Q there 2-run.F

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Náneeskaadi t’áádoo naa’ółí bił yíyą́ą’da. ’Alóós t’éiyá yíyą́ą́’.

Tortilla-N (t’áá)doo-NEG Bean-N bił-3-with yíyą́ą’da-3o-1s-eat.P NEG Rice-N t’éiyá-only yíyą́ą’-3o-1s-eat.P.

nidadoohłeeł

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidasiilyá

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nisiilkáá’

3DO-1dpl-investigate.it.P

nisíníłkáá’

3DO-2-investigate.it.P

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Ńdíshchíí’ yáázhí bąąh hasis’na’go shił yaa ’ádzaa.

pine.tree little 3-on 1-climb.P-GO 1-with down 3-act.P

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shimásaní hooghan namzí góne' ch'iyaan íílééh.

1-grandmother hogan round inside food 3-3-make.IP

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

T’áádoo shich’į’ béésh nídiiłts’į́hí

NEG 1-to phone 2-call.R-Í

Tséíłkéí nidaanéego dahonółne’ laanaa daniidzin.

teens pl-3pl-play.I-GO pl-3pl-win.O hope pl-3pl-think.P

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

yiilzhóó’

3DO-1dpl-brush/comb.it.P

yik’íididis

3DO-3-wrap.it.around.it.I

yíníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.(snow).P

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F