Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.

yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

Ayóó biká ’anáshwo’.

often 3-for 1-help.R

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

bik’ídóhdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.

watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.R

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

Dibé dził binaashii nanishkaad.

sheep hill 3-across.from 3-1-herd.CI

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

dideidiłjeeh

pl-3DO-3dpl-start.fire.I

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

diilbish

3DO-1dpl-boil.it.F

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.F

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hadajizgeed

pl-3DO-4dpl-dig.it.out.P

hadeiilgéésh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.I

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

hanishchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).I

Haánee’ náánááshdáał dooleeł.

well 1-again-walk.R future

Háí lá sis ligái ííł’įįh?

who-Q belt silver 3-make.U

Háí shą’ ’ałhosh?

who Q 3-sleep.I

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

jiyą́

3DO-4-eat.it.I

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Naaki nááhaigo shich’é’é náá’íídeeshtah, ní.

Two year.GO 1-daughter again.school.F said.

neiskáá’

3DO-3-investigate.it.P

nidadiilyeeł

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nideiskáá’

pl-3DO-3dpl-investigate.it.P

Nilį́į́’ de’lóós.

2-horse here 3-2-lead.I

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shidá’í látsíní ’áyiilaa’ii’ yaa bił hoozhǫǫhgo bima yaa yinítą́.

1-uncle bracelet 3-make.P-and 3-3-happy.I 3-mother 3-3-give.P

T'áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.

just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

T'áá sáhí ʼííníyą́ą́ʼ. Tʼáá shǫǫ da ʼíyą́ shididííniił.

only.you 2-eat.P T’ÁÁ SHǪǪ DA 2-eat.I 1-2-tell.F

Tł’éé’ hodooleeł t'ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yiigish

3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

yishóóh

3DO-1-brush/comb.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yitł’ó

3DO-3-weave.it.I

yíníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.(snow).P

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P