Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.

yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P

’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.

coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U

’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.

4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI

’Akóyaa ’adah, t’áá baa ’áhólchįįh.

there-down down, just 3-to 2-aware.NI

’Awéé’ dah biséłdá.

baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Eii bóhólníih ni.

that FOC 3-lead.Prog EMPH

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

Bibee’eldǫǫh haiyííłhan’ii’ ’bįįh yił ’adeesdǫǫh.

gun 3-jerk.out.P-and deer 3-shot.P

bik’ídidiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

Ch’íníyáá nít’ę́ę́’ t’áá hooshch’į’ łééchąą’í shich’į’ ch’élwod.

out-1-go.P past suddenly 1-to dog out-3-come.P

Da’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.

restaurant-at ribs 3-1-eat.F

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

daooyą́ą́’

pl-3DO-2dpl-eat.it.P

deiłbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.I

didoołjéé’

3DO-2dpl-start.fire.P

diidiłjeeh

3DO-3-start.fire.I

dizhdidoołjah

3DO-4-start.fire.F

Díí tł’éé’ ’iidííłhosh.

this night 2-sleep.F

Doo ndi nálzid da.

not.even 3-scared.NI NEG

Dzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.

bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NP

Dziłneeláagí nánisé’ ’azee’ háágeed.

mountain-end-at growing.herb medicine up-3-1-dig-1.P

Gohwééh ła’ shaa níkaah.

coffee some 1-to 2-give.OC.I

hadajizgeed

pl-3DO-4dpl-dig.it.out.P

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Hodíína’go deesháál.

in.a.while-GO go.sg.F

Hooghan bikáá’ dah si’áánígíí biyah danii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ałhiinídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

Kingóó ’anááda’iisdee’.

town-to again-pl-3-go.R

Na’níle’dii béeso ła’ haaníníl, t’áadoo tł’oh nidziisnii’ da.

dismay money some 4-3-1-give.PlO.P NEG hay 3-4-buy.P NEG

neizlá

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nichxǫ' aad ’át’éii">t'áadoo baa nánít’íní.

stop NEG 3-about 2-bother.I-Í

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shicheii bighangóó yishááł.

1-grandfather house-toward 1-go.Prog

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

T’ahádą̨́ą́’ dah ’ayítł’óh.

before.thus up 3-2-loom.set.I

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.

basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NI

Tł’éédą́ą́’ shį́į́ nida’a’nééhgóó nidadziskai.

last.night perhaps game-to pl-3-3-go.pl.P

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

yidooyį́į́ł

3DO-3-eat.it.F

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

yik’ídéididis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.(snow).I