Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahwééh ła’ yishdlą́.

coffee some 3-1-drink.I

’Akonee’, shą́ą́’ t’áadoo ’ánít’íní nidishní.

see remember NEG 2-do.NI-Í 1-say.I

’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.

noon-GO spring-at refl-1du-meet.F

’Ákǫ́ǫ́ shił díí’ash.

there 1-with 2sg-go.du.F

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

Ashkii tł'óodi naashné ni. Nit'éé' bimá aní k'adee' 'aadéé' chiíłtsxóoí yilwoł.

boy outside-at 1-play.IP 3-say. past 3-mother 3-say.IP now there-from vehicle-yellow-NMZ 3-moving.fast.F

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Bá ólta’í la’ t’áá shǫ́ǫ́ da nihaa joozba’.

3-teacher some at.least such.as 1du-about 3-care.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Da'iigisgo deekai yéeni t'oo naalyéhí bá hooghangóó nisiikai.

pl-3-wash-GO walk.pl.F aforementioned merely goods 3-for home-to roundtrip

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doochǫǫł á’ego!

repulsive 3-be.NI-GO

Haashíyee' díí naak'ee sinilí biniitááh t'áá daats'í bee hoot'į́.

try.and.find.out this eyeglasses 3-2-try.IP just maybe 3-with area-pas-see.Prog.N

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

haiigeed

3DO-1dpl-dig.it.out.P

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

hááłgizh

3DO-1-cut.it.out.P

Kénídánííljeehgo, sin ła’ beehódíítał.

shoe.game-GO song some 2-sing.F

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

neizlá

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

nidasiilkáá’

pl-3DO-1dpl-investigate.it.P

nisiilkáá’

3DO-1dpl-investigate.it.P

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

niłbéézh

3DO-2-boil.it.I

Shich’ah tsékooh góyaa ’adah b ’ííyol.

1-hat gorge areal-down downward 3-with 3-blow.P

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

Shidá'í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

shiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.P

Shilį́į́’ doo dah didíłdąsh da.

1-horse NEG up start-3-2.jerk.F NEG

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

Sitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

T’óó la’ ajiłhosh.

contrary.to.appearances 4-sleep.NI

Tó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.

bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.P

Tsé’áándę́ę́’ dóó tsédáajį’ ninish’na’.

cave-from and cliff-to 1-crawl.P

Yadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?

can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NI

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

yiidą́ą́’

3DO-1dpl-eat.it.P

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Ániid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F