Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.

noon-GO spring-at refl-1du-meet.F

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Ałk'idą́ą́' 'éiyá naadą́ą́' ’ayóo k'éédadiilyééh ńt'éé'. Díísh jį́įdi 'éiyá kindi nidahaniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-at pl-3-pass-buy.CI

Bibee’eldǫǫh haiyííłhan’ii’ ’bįįh yił ’adeesdǫǫh.

gun 3-jerk.out.P-and deer 3-shot.P

bik’ídadidoohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

Ch'iyáán ííł'í doo ndi yééhósin da.

food 3-3-make.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

Chidí bik’ee heesh’ááł.

car 3-tire 3-1-move.SRO.Prog

deidooyį́į́ł

pl-3DO-3dpl-eat.it.F

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

didíłjeeh

3DO-2-start.fire.I

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Díí tł’óół tsin bik’ídísdis.

this rope stick 3-on-3-1-wrap.I

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Ha’at’iish náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3-say.I

Ha’át’íí neidiyoołnih nínízin?

who 3-3-buy.F 2-think.NI

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

Haa'íyee' shinááł Diné bizaad bíhwiidííł'aał.

lets.see 2-1-watch.Prog Navajo language 3-2-learn.F

hadeizgeed

pl-3DO-3dpl-dig.it.out.P

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haołgéésh

3DO-2dpl-cut.it.out.I

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

Jáan naalnishísh?

John 3-work.I-Q

joodlą́ą́’

3DO-4-drink.it.P

Jooł de’’aah.

ball here 3-2-bring.I

K’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.

now hogan-toward 1-go.Prog FUT

K’os hazlį́į́’ t’áá shǫǫ nahodoołtį́į́ł.

cloud 3-become.P EMP just good 3-rain.F

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Na’nízhoozhídi yíníyáago t’áá ła’ bił ’ahóókááh lágo.

Gallup-at 2-go.P-GO see.to.it some 3-with 3pl-meet.O NEG

nidadoohłeeł

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shidá'í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

Sitsóí bi’éé’ nizhónígo bá nishéch’ąą’.

1-grandchild 3-clothes 3-beautiful.NI-GO 3-for designed.P 1-it

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áá gohwééh baa wóókááh

see.to.it coffee 3-for 2-pour.OC.O

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yiyiigish

3DO-3-make.one.cut.in.it.I

yiyííyą́ą́’

3DO-3-eat.it.P

yiyííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.(snow).P

yínídlą́ą́’

3DO-2-drink.it.P

ʼÉí ʼashkii hanii, habééso hólǫ́!

that boy NEG.FOC 4-money 3-exist.NI