Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.
lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI’At’ééd t’áá shǫǫ kinaasda’.
girl just good 3-puberty.P’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.
baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O’Ałk’idą́ą́’ ch’iyáán ’ ádayiilaa léi’ ła’ ’ánáádeiilyaa.
long.ago food pl-3-3-make.P Indef. some again-pl-3-1dpl-make.P’Áádóó háajigo dah diníyá?
and.then which.way-GO start.off 2-go.IBaa tįįh náádiikah.
3-for achieve 1dpl-walk.pl.Ibik’ídidíídis
3DO-2-wrap.it.around.it.FCh’aa déyá ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.
travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.
watermelon again-1-eat.RChidí nidabinóołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.Odadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdajiigish
pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.Idaoołhį́į́’
pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).Pdazhdooyį́į́ł
pl-3DO-4dpl-eat.it.FDiné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyéégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.
Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -káá’ on, on top offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -gi atfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
- yę́ędą́ą́’ pastfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
Doo ’áłah dadiidleeł da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEGDoo kingóó diit’ash da.
NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Proposal with negationfind in Navajo Imperatives
- 1st person inclusive, Let’s!find in Navajo Imperatives
- Ájoolį́į́łfind in Navajo Imperatives
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- Progressive (Prog)
Doo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.
NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEGDziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.
mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CIHa’át’íí́sh baa hane’?
What Q 3-for be.told.CIhadajishgizh
pl-3DO-4dpl-cut.it.out.Phadeiłgéésh
pl-3DO-3dpl-cut.it.out.IHaánee’ náánááshdáał dooleeł.
well 1-again-walk.R futureHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIjiigish
3DO-4-make.one.cut.in.it.Ijiłbéézh
3DO-4-boil.it.Ijiłhį́į́h
3DO-4-melt.it.(snow).Ina’ashkǫ́ǫ́’
1-swim.INa’nííshee’ dóó k’ad éí dah ’iishtł’ó.
3-1-warp.P and now TOP up 3-1-tie.DINa’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.
Gallup 1-for 3-with 3-drive.INahóółtą́ągo tł’óo’di dizhdółjeeh le’ nízin shicheii.
it.rained-GO outside.at 4-build.fire.O wish 3-3.want.CI my.grandfathernaohłé
3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.INimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.
2-auntie 3-house-toward 2-run.F and there-at baby 3-to 2-care.CI FUT
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- goal
- Future (F)
- yishwoł run along
- -jí on the side of, in the direction of, in the manner offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- Continuative Imperfective (CI)
- ’áháshyą́ care
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon