Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.

boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F

’Ahwééh doo dich’í’ígíí ła’ jóódlą́ą́’.

coffee NEG 3-bitter.NI-NOM some 3-4-drink.O

’Atiin bąąhgóó doo ch’il ’ahwééh ’ájíléeh da.

road 3-beside-along NEG plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

’Azhą́ hasistih ndi ’ayóo ’eesh’į́.

even.though 1-be.old.P even.though very 3-1-see.Prog

’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.

meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F

'Aghaa’ daołgááh.

wool pl-3-2dpl-make.white.I

Béeso ła’ nich’į’ nidoolyééł t’ahádą́ą́’ ’ałtso nanilnish.

money some 2-toward 2-3-pay.F before.thus all 2-work.I

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

dazhdoołbish

pl-3DO-4dpl-boil.it.F

dididiiljah

3DO-1dpl-start.fire.F

didííłjéé’

3DO-1-start.fire.P

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ lá.

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

diilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.P

Díí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.

this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Díí mósí yázhí hooghangóó nááshtééł.

this cat little home-towards 3-1-carry.Prog

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Dziłghą́ą́’í bizaad doo shił bééhózin da.

White.Mountain.Apache-NOM 3-language NEG 1-with 3-ho-know.CI NEG

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

dííłbish

3DO-2-boil.it.F

hadajiłgéésh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.I

hadeiilgizh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.P

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

hazhdééłbįįd

3DO-4-fill.something.up.with.it.P

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

Haánee’ náánááshdáał dooleeł.

well 1-again-walk.R future

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh ?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Mexico hoolhédi hoostse’ laanaa.

Mexico areal-3-call.NI-NMLZ-at areal-1-see.O wish

Na’ahóóhaidi t’áá shǫǫ nihinááł łį́į́’ nidadoolgoł.

rodeo-at just good 3-1dpl-watch.F horse 3dpl-buck.along.F

Naaki nááhaigo shich’é’é náá’íídeeshtah, ní.

Two year.GO 1-daughter again.school.F said.

Naaki yiskánídą́ą́’ da’iiníílta’go hahoolzhiizh.

two day-past pl-1dpl-school.NI-GO start-time.passing.P

Naʼazhǫǫshgóó dooʼáazhgo nihikééʼ ʼiih deeshwoł.

casino-to 2du-go.F-GO 2pl-follow 3-into 1-run.F

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

nideizlá

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

niłbéézh

3DO-2-boil.it.I

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

T’ahádą́ą́’ niha’áłchiní ’ólta’di bá hada’didoołííł.

right.now 2pl-children school-at 3-for pl-2dpl-enroll.F

T’ahádą́ą́’ dah ’ayítł’óh.

before.thus up 3-2-loom.set.I

T'ááła'í naahai yę́ędą́ą́' naanish yiséłbą́.

one year past work 3-1-earn.P

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

woo’aal

3DO-2dpl-chew.it.P

yiit’aal

3DO-1dpl-chew.it.P

yishbéézh

3DO-3-boil.it.P

Yiską́ągo Bee’eldííldahsinilgóó ’adeesdee’.

tomorrow Albuquerque-to 4-PL.underway.F

Yéego nihee nahóółtą́ągo yá’át’ééh doo yę́ę ’áko shį́į́ naadą́ą́’ dadinóosééł.

hard.GO 1pl-on 3-rain.P.GO 3-good future wish then maybe corn 3pl-grow.F