Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Aghaa’ daołgááh.

wool pl-3-2dpl-make.white.I

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P

’Ayóo la’ deesdoi, nahóółtą́ą́’ laanaa.

very disc 3-hot.SPN 3-rain.O hope

’Azhą́chíil ndi dibé ch’ínínil.

even 3-snow.I but sheep 3-1-release.P

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.

school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI

’Ániid ’iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

Ashkii hooghan gone’ ałhosh.

boy hogan inside 2-sleep.NI

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

Béeso bá hooghan góne’ saad hazlį́į́’.

bank inside words 3-pas-it.occured.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.

shade.house 3-under-at 2-drive.F

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

dadiidį́į́ł

pl-3DO-1dpl-eat.it.F

dadizhdínóołkał

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dajiyą́

pl-3DO-4dpl-eat.it.I

Dá ák’ehdi shizhé’é bił nishishnish j́į́į́dą́ą́.

Plant.field-at 1-father with 3-1-worked.P today.past

deidííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.P

Dibé bits’į́’ daodą́ą́laanaa.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LAANAA

Dibé hólǫ́ǫgo ła’ níjół’ah laanaa.

sheep exist-GO some 4-butcher.O hope

didoołhįh

3DO-2dpl-melt.it.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Haashą’ ʼátʼé, shí bichʼįʼ haʼdiisdzih.

how-Q 3-be.NI 1 3-to 1-speak.F

hadadoołtééł

pl-3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadííłtééł

3DO-2-carry.him/her.up.out.of.something.F

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Háí lá ’ałhosh?

who Q 3-sleep.I

Hodíína’go ch’í’deeshnił.

later.GO out.animals.F

Jáanísh naalnish?

John-Q 3-work.I

jííshóó’

3DO-4-brush/comb.it.P

K’aa’ísh tsénaa ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Na’nízhoozhídi Naasht’éshí ’Atsá’jí yee nááda’alzhish.

gallup.at Zuni.people eagle-way 3-with again-pl-3-dance.R

Na’níle’dii k’ida’diil, t’áadoo dadínéesą́ą da.

dismay pl-3-1dpl-plant.P NEG pl-3-grow.P NEG

Nibéézh bee hane’ doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

Níwe, tʼáádoo ʼałkʼésdisí niyą́ní.

stop NEG candy 3-2-eat.DI.NEG

Shá bíighah ’azee’ál’į́įdi sédá.

sun proportionate medicine 3-make.I 1-sit.SPN

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

shiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.P

Shitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

shíníłbéézh

3DO-2-boil.it.P

T’ahádą́ą́’ niha’áłchiní ’ólta’di bá hada’didoołííł.

right.now 2pl-children school-at 3-for pl-2dpl-enroll.F

T’áá kintahdi ’ííyą́ą́’ nidi náá’áshdą́.

just town-at 1-eat.P but 3-1eat.R

T’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.

May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.P

Tó háálínídi ’ahéédidiit’ashałní’ní’ą́ągo.

spring-at refl-1du-meet.F noon-GO

aad ’át’éii">Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

yik’ídéididis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.I

yishóóh

3DO-3-brush/comb.it.I

yiyííshóó’

3DO-3-brush/comb.it.P