Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Akonee’, shą́ą́’ t’áadoo ’ánít’íní nidishní.

see remember NEG 2-do.NI-Í 1-say.I

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Eii ’asdzání t’áá naníle’dii haadzih.

that lady just dismay 3-speak.P

'Aghaa’ daołgááh.

wool pl-3-2dpl-make.white.I

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

Ch'iyáán ííł'í doo ndi yééhósin da.

food 3-3-make.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

Chidí na’na’í łęęzh yíyooyił.

tractor dirt 3-3-push.Prog

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chidí bikéé jį' adeez'áhí bikee' nitsaaígíí 'éí nahałnii'.

pickup.truck 3-tire 3-big.NI.-NMLZ TOP 3-1-buy.P

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

dashiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.P

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

Dibé ła’ yóó’ ’íínilgo k’adę́ę ’e’e’aahgo ch’ééh naanááshwoł.

sheep some away 3-1-lose.P-GO almost evening in.vain 3-after 1-run.around.P

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

dołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.I

Dziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.

mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CI

Ha’át’íísh biniinaa naníchxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

Haa'íyee' díí chidí bikééji' adeez'ahí hasht'e diilnííł.

lets.see this pickup.truck 3-1.pl-fix.F

Haaláyéé diitlʼééʼ ʼajiłhwosh.

caution this-night 4-sleep.I

hadazhdééłbįįd

pl-3DO-4dpl-fill.something.up.with.it.P

Hastiin ’éí tsídii ła’ ’adah ’ayídzíí’ą́.

man TOP bird INDEF down 3-3-knock.off.SRO.P

hazhdééłbįįd

3DO-4-fill.something.up.with.it.P

Háadi lá łį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3dpl-walk.I

Hádą́ą́’ Jáan bighan ’áyiilaa?

When-past John 3-hogan 3-3-make.P

Háísh ’átsą́ą́’ jóyą́ą́’ laanaa nízin?

Who ribs 4-eat.O hope 3-3-want.CI

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh ?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

K’ad Na’nízhoozhídi naasháa le’.

now Gallup-at around-1-walk.I hope

Kin góne’ siié jiní.

house in 1dpl-sit.I DISC 4-say.I

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

Sha’ałchíní ayóó niłch’í naalkídi deineł’į́ ’áko ndi shí éí shináá bąą adin.

1-children very air 3-move.I 3-3.look.I however I 1-eyes 3-on doesn’t exist.

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Sitsóí éí ’ashiiké nidaanéego ’atah nijóne’ laanaa nízin.

my.grandson TOP boy pl-3pl-play.I-GO join 4-play.O hope 3-3.want.CI

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áá shǫǫ hooghandi nádzáá lá.

good.thing home-at 3-return.P DISC

Tį’ ninádeiilnish.

let’s.go again-pl-1dpl-work.R

Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.

basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NI

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

yiishjį́į́’

Perfective Mode: 1-become.black.P

yiyíí’aal

3DO-3-chew.it.P

Yootóodi níyáago shik’éí daostse’ laanaa nisin.

Santa.Fe-at 1-arrive.P-GO 1-relatives 3-1-see.O wish 1-want.CI

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog