Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.

yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P

’Atiin bąąhgóó doo ch’il ’ahwééh ’ájíléeh da.

road 3-beside-along NEG plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

’Awéé’ dah biséłdá.

baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

bik’ídínídiz

3DO-2-wrap.it.around.it.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Bá ólta’í la’ t’áá shǫ́ǫ́ da nihaa joozba’.

3-teacher some at.least such.as 1du-about 3-care.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Chahash’ohjí ch’ínááhoníshóó’.

brush arbor-JÍ out-again-area-sweep.R

Chidí ’anáshdlééh, háálá doo naalnish da.

car 3-1-repair.I because NEG 3-work.I NEG

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

Da’ dichin nínízin?

Q hungry 2-want.NI

dadoohsį́į́ł

pl-3DO-2dpl-eat.it.F

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.I

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

Haashíyee’ shimá bidzi’ izí shił doolwoł hait’éego dilwo’.

try.and.find.out 1-mother bicycle 1-with pas-moving.fast.F 3-1-try.F 3-run.

hadínéeshchał

3DO-1-card.it.(as.in.wool).F

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

jiyą́

3DO-4-eat.it.I

K’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.

now hogan-toward 1-go.Prog FUT

K’ad niba’ sédáa dooleeł.

now 2-wait 1-sit.SPN FUT

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

Kin góne’ siié jiní.

house in 1dpl-sit.I DISC 4-say.I

Na’ná’á biyaa góne’ dóó báhátis ’adiłt’oh.

bridge 3-under below and 3-across 3-3-shoot.P

nidasiilyá

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shá bíighah tsiyaa sédáago, shinááł nida’jiłkǫ́ǫ́’.

sun proportionate tree-under 1-sit.SPN-GO 1-watch.CI pl-4-swim.P

Shilééchąą’í b na’nishkaadgo jooł b ’abíńjíshhałgo yikéé’ náádiilwo’.

1-dog 3-with 1-herd.CI ball 3-for 3-1-bat.R-GO 3-after 3-run.R

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

Sitsóí ’ólta’góó dah diigháahgo ła’ béeso baa yish’ááh.

1-grandchild school-toward up 3-start.to.go.I-GO some money 3-to 3-1-give.SRO.U

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’ah doo béeso ’ałtso ’ádįįhdą́ą́’ chidí bitoo’ nahíłniih.

still NEG money all 3-not.exist.NI-past vehicle 3-fuel 3-2-buy.I

T’ah doo naat’áanii naaltsoos ná heidiléeh da.

not.yet leader paper 2-for 3-fill.out.I NEG

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

T’áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.

just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUT

Tł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.

last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP

Tł’éédą́ą́’ shį́į́ nida’a’nééhgóó nidadziskai.

last.night perhaps game-to pl-3-3-go.pl.P

Tł’éédą́ą́’ shį́į́ nida’a’nééhgóó nidadziskai.

last.night perhaps game-to pl-3-3-go.pl.P

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I

yoodlą́ą́’

3DO-3-drink.it.P

ʼÉí hastiin naanish bichʼįʼ ’ádoolʼaad lá.

that man work 3-to 3-3-give.F DISC