Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Amásání léi’ dibé yázhí yootééł.

grandmother INDEF sheep little 3-3-carry.AnO.Prog

’Atiingi chidí léi’ yiiłtsą́.

road-at car INDEF 3-1-see.P

’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.

noon-GO spring-at refl-1du-meet.F

’Éí lą́ą baa nitséskees nít’ę́ę́’.

that EMP 3-about 1-think.I past

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.

shade.house 3-under-at 2-drive.F

Chidí ’anáshdlééh, háálá doo naalnish da.

car 3-1-repair.I because NEG 3-work.I NEG

dadidiilyįh

pl-3DO-1dpl-melt.it.F

dadiidį́į́ł

pl-3DO-1dpl-eat.it.F

dadiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.P

dadizhdínóołkał

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).F

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

dazhdoołbish

pl-3DO-4dpl-boil.it.F

deiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

didííłhįh

3DO-2-melt.it.F

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo b bééhózin da ya’?

neg 3-with 3-know.CI neg Q

dołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.I

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Haa'íyee' shinááł Diné bizaad bíhwiidííł'aał.

lets.see 2-1-watch.Prog Navajo language 3-2-learn.F

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’ę́ę́’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft inside 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

hááłgizh

3DO-1-cut.it.out.P

Jacob 'éí ayóo naalnish

Jacob this.one very 3-work.CI

Jáan naalnishísh?

John 3-work.I-Q

Joe dóó Louise dóó Kii dahataał.

Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CI

K’ad shicheii bíká ’iishyeed.

now 1-grandfather 3-for 1-run.I

Naadą́ą́' ła'í ndi t'áadoo bik'i nahoołtą́ą da.

corn not.even.one but just.NEG 3-on rain.P NEG.

Naaki nááhaigo shich’é’é náá’íídeeshtah, ní.

Two year.GO 1-daughter again.school.F said.

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ ts'íiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there cornfield-at some 4-walk.Prog

Shimá ła'í ndi béeso t'áado shaa yiní'ą́ą da.

1-mother not.even.one money just.NEG to.me 3-3-give.P NEG.

Shí ’éí doo shił bééhozin da nít’éé’.

1-possessive TOP NEG 3-3-knowledge.CI NEG past

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ sik’is t’áá yiiłtsą́ą́ nít’ę́ę́’.

still long-ago 1-friend just 3-1-see.P past

T’áadoo hosh niyą́ní.

T’ÁADOO cactus 3-2-eat.I-Í

T’áá ’aaí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.

truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEG

T’áá nikee’ ániidígíí biih wóó’éés lágo.

see.to.it 2-shoe new-IGII 3-into 2-step.in.O NEG

Tó háálínídi ’ahéédidiit’ashałní’ní’ą́ągo.

spring-at refl-1du-meet.F noon-GO

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tsxį́įłgo naalkidígíí neeznáá yidziihgo Jóhonaa’éí daolyéii ch’ééh ’iih da’ałne’ nít’éé’ ’áłt’ąą ’ałtso ’o’oolkidgo ’índa ’iih da’asne’.

fast-GO 3-tick-ÍGÍÍ ten 3-remain.I-GO Suns pl-3-call.NI-NMLZ in.vain 3-into pl-3-3-throw.I past until.after all clock-go finally 3-into pl-3-3.throw.P

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

Yiską́ągo łį́į́’ ’ahaniniilkaad dooleeł.

tomorrow-GO horse 1dpl-round.up.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

yiyííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.(snow).P

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I