Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Amásání léi’ dibé yázhí yootééł.

grandmother INDEF sheep little 3-3-carry.AnO.Prog

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O

’Azhą́ hasistih ndi ’ayóo ’eesh’į́.

even.though 1-be.old.P even.though very 3-1-see.Prog

’Ííyą́ą́dóó bik’ijį’ tsinyaagi nétį́į́ dóó ’iiłhaazh.

1-eat.P and 3-after tree-under-at.spec 1-lie.down.P and 1-sleep.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?

yesterday-Q 2-work.P

"Binák’eeaad késhdę́ę́’į́">góó baa da’ashch’osh lá," didíínííł.

3-eye-between-around 3-to pl-3-infest.P DISC 3-2-tell.F

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

Béésh bee hane’é b nááshbał.

phone 3-with 1-whirl.Prog

bik’ídidíídis

3DO-2-wrap.it.around.it.F

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

dadoohsį́į́ł

pl-3DO-2dpl-eat.it.F

dadíníilkaad

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Damǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.

Sunday-GO soda 3-1-drink.U

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ lá.

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Ha’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.

east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.R

Hahgo hooghan ’ádíílííł?

when hogan 3-2-make.F

haidééłbįįd

3DO-3-fill.something.up.with.it.P

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

haołgéésh

3DO-2dpl-cut.it.out.I

K’ad Na’nízhoozhídi naasháa le’.

now Gallup-at around-1-walk.I hope

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

Náneeskaadi t’áádoo naa’ółí bił yíyą́ą’da. ’Alóós t’éiyá yíyą́ą́’.

Tortilla-N (t’áá)doo-NEG Bean-N bił-3-with yíyą́ą’da-3o-1s-eat.P NEG Rice-N t’éiyá-only yíyą́ą’-3o-1s-eat.P.

neizlá

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nizhónígo ’oo’ááł.

be.nice.NI-GO be.daytime.Prog

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shideezhí náneeskaadí ’ánáánéídlééh.

1-younger.sister tortilla 3-3-make.R

Shimá dóó shizhe’é ’éiyáhá Kin Łánígóó naazh'áázh.

1-mother and 1-father TOP building many-to 3-roundtrip.pl.SP

Shínaaí shíká ’adoolwoł nisin ńt’éé’ ’áłt’ąą t’áadoo níyáa da.

1-older.brother 1-for 3-run.F 1-want.NI but after.all NEG 3-come.sg.P NEG

T’ah kodą́ą́’ kélchí nahideeshnih.

still now-past moccasin 3-1-buy.F

T’áá shǫǫ da ’awéé’ nee hazlį́į́’.

at.least baby 2-for 3-become.P

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

yitł’ó

3DO-3-weave.it.I

yiyííyą́ą́’

3DO-3-eat.it.P

Łeechąą’í gah ’a’áán góne' ’iinííłcháá’á.

dog rabbit hole-ground inside 3-2-chase.P

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote