Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’ą́ nisin ndi shidíbé nído’ahígíí ’ádin.

meat.hunger 1-want.NI but 1-sheep 4-butcher.F 3-1.none.NI

’Ayóo la’ deesdoi, nahóółtą́ą́’ laanaa.

very disc 3-hot.SPN 3-rain.O hope

’Ayóo’ósh nidlóóh? ’Áyaańda dah dinítsiz.

very-Q 2-cold.I no.wonder up 2-shiver.NI

’Ałchíní ’ólta’di t’áá ’áhą́dígo ’ahąąh naazį́.

boy school-at just together-GO abreast pl-3-stand.SPN

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

bik’ídídis

3DO-2-wrap.it.around.it.I

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

daoo’aal

pl-3DO-2dpl-chew.it.P

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deiidą́

pl-3DO-1dpl-eat.it.I

Dibé bits’į́’ daodą́ą́laanaa.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LAANAA

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.

this night only.then uninterrupted 1-sleep.F

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Doo t’áá k’ad nich’i’ hasdzíí da.

do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEG

díníshkaad

3DO-1-start.to.herd.them.(animals).I

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

Haalá t’áá ’éiyá naaltsoos niníłtsooz ni’.

what-Q just TOP paper 3-1-put.FFO.P recall

hadiiltééł

3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

haiigeed

3DO-1dpl-dig.it.out.P

hainiłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).I

Háí lá ’ałhosh?

who Q 3-sleep.I

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Hodíína’go ch’í’deeshnił.

later.GO out.animals.F

K’ad niba’ sédáa dooleeł.

now 2-wait 1-sit.SPN FUT

naashłé

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.I

Naʼazhǫǫshgóó dooʼáazhgo nihikééʼ ʼiih deeshwoł.

casino-to 2du-go.F-GO 2pl-follow 3-into 1-run.F

Ná’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!

watch 1-away 3-1-take.apart.O don’t

Náá’íídéeshtah nisin doodago t’óó siláogóó deeshááł.

again-1-go.school.F 1-want or merely military-to 1-go.F

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nijiskáá’

3DO-4-investigate.it.P

nitł’ó

3DO-2-weave.it.I

Níléí chidí t’óó la’ nihichidí át’é nahalin.

there car contrary.to.appearances 1pl-car 3-be.NI 3-resemble.NI

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh.

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.

just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.P

Tsídii yázhí biná’neestł’ǫ́ góne’ nahaztą́.

bird little cage inside 3-sit.pl.SPN

Tł’éé’ hodooleeł t’ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiishgish

3DO-1-make.one.cut.in.it.I

yíníshóó’

3DO-2-brush/comb.it.P

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I