Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’ą́ nisin ndi shidíbé nído’ahígíí ’ádin.

meat.hunger 1-want.NI but 1-sheep 4-butcher.F 3-1.none.NI

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I

’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.

coffee again-1-drink.R

’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.

coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO

’Azháánee’ shi dibé hólǫ́ǫ ndi, dibé ła nahiideeshnih.

even.though my sheep 3-exist.NI sheep one 1-buy.F

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

’Ákót’éego ’i’íímas ’ájiił’įįh ni.

like.this-GO FOC twill 3-4-make.U EMPH

bik’ídadeediz

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.P

Ch’ééh déyáago hooghangóó nááshdááł.

in.vain 1-go.sg.P-GO home-to 1-return.Prog

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo sh bééhózin da. K’ad éí t’áá shxǫǫd sh báá hózin.

formerly Navajo language research NEG 1-with 3-of ho-know.CI NEG | now TOP luckily 1-with 3-about-ho-know.CI

Chidí ’anáshdlééh, háálá doo naalnish da.

car 3-1-repair.I because NEG 3-work.I NEG

dadiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.P

dadoohsį́į́ł

pl-3DO-2dpl-eat.it.F

dadínółkaad

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Damóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.

sunday past-time mountain top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.P

daoohdlą́ą́’

pl-3DO-2dpl-drink.it.P

Dibé bits’į́’ daodą́ą́’ lágo.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LÁGO

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

didadołjeeh

pl-3DO-2dpl-start.fire.I

didoołjéé’

3DO-2dpl-start.fire.P

Díí jį́ ’áłchíní nááda’ołta’.

this day children again-pl-3-study.R

Díkwíí jį́ nanilnish?

how.many-Q day 2-work.I

Doo hanii kintahgóó díníyáa da nisin.

NEG contrary town-toward 2-start.go.P NEG 1-think.CI

Dooládó’ dichin nisin da.

certainly hungry 1-want.N DA

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Haashíyee’ díí azee’dich’ii’ bíniitááh hait’éego dich’íí’.

try.and.find.out this chile-burnsr 3-2-try.IP how-GO spicy

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

haoogeed

3DO-2dpl-dig.it.out.P

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

jííshóó’

3DO-4-brush/comb.it.P

Kin góne’ siié jiní.

house in 1dpl-sit.I DISC 4-say.I

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Na’nízhoozhígóó nihił ’adeeswod ’áko shį́į́ ’adiidį́į́ł chidí nihá ’ánálnéehgo.

Gallup-to 1-with INDEF-drive.P then maybe 1-dual-eat.F car 1-for 3-fix.I-GO

Nibéézh bee hane’é doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

Shidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.

my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.P

Shidá’í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shimásaní hooghan namzí góne’ ch’iyaan íílééh.

1-grandmother hogan round inside food 3-3-make.IP

Shiyáázh Damóogo ’índa ’áádę́ę́’ nídeesdzá

1-son Sunday.GO will.be from 2-returning.F

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Shí shik’ehgo hoogáał ni.

I FOC 1-follow-GO ho-move.Prog EMPH

T’óó la’ ajiłhosh.

contrary.to.appearances 4-sleep.NI

Tsídii yázhí biná’neestł’ǫ́ góne’ nahaztą́.

bird little cage inside 3-sit.pl.SPN

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

yí’aal

3DO-1-chew.it.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P