Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.

yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P

’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?

meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI

’Ałchíní ’ólta’di t’áá ’áhą́dígo ’ahąąh naazį́.

boy school-at just together-GO abreast pl-3-stand.SPN

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

Ániid ’iiyą́ą́’áko ndi t’ah dichin nisin.

recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

bik’ídidiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

deeshbish

3DO-1-boil.it.F

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

Dibé bits’į́’ daodą́ą́’ lágo.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LÁGO

didiiljéé’

3DO-1dpl-start.fire.P

didishjeeh

3DO-1-start.fire.I

didííłjéé’

3DO-1-start.fire.P

diilbish

3DO-1dpl-boil.it.F

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Díkwíí jį́ shą’ nanilnish?

how.many Q days 2-work.I

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Dooládó’ dichin nisin da.

certainly hungry 1-want.N DA

hadajiłgéésh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.I

hadazhneeshchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadíníilchał

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadííníłbįįd

3DO-2-fill.something.up.with.it.P

hanííłchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).P

Hastiin t’áá ’ádzaagóó nahasne’.

man at.random 3-tell.P

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

Hooghan bikáá’ dah si’ánígíí bíyah da’nii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ’ałhiih nídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

hááłgizh

3DO-1-cut.it.out.P

Joe dóó Louise dóó Kii dahataał.

Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CI

jííshóó’

3DO-4-brush/comb.it.P

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

Na’níle’dii béeso ła’ haaníníl, t’áadoo tł’oh nidziisnii’ da.

dismay money some 4-3-1-give.PlO.P NEG hay 3-4-buy.P NEG

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

Nizhónígo saad ha’oodzíí’ ’áníléehgo bik’e’íłchí.

nicely word HO-speak.P 3-2-make.I-GO 3-2-write.I

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Shitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

Sitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

Tó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.

bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.P

Tsxį́įłgo tł'aakał ła’ ’ájóle’.

hurry-GO skirt some 3-4-make.O

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

Yiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)

tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)

Yiską́ągo daats’í doodaii’ naakiiską́ągo daats’í dah dideeshááł.

tomorrow.GO maybe either two.tomorrow-GO or start.off 1-start.go.F