Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O

’Atsą́ą́’ ła’ jóyą́ą’ le’.

ribs some 4-eat.O desire

’Awéé’ dah sidá.

baby up 3-sit.SPN

’Ayóo la’ deesdoi, nahóółtą́ą́’ laanaa.

very disc 3-hot.SPN 3-rain.O hope

’Ałk’idą́ą́’ ch’iyáán ’ ádayiilaa léi’ ła’ ’ánáádeiilyaa.

long.ago food pl-3-3-make.P Indef. some again-pl-3-1dpl-make.P

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

bik’ídisoodiz

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Ch’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.

watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.R

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

Chidíłtsooí bidááh síńzį́dooleeł.

car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUT

Daané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.

game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Prog

dadiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.P

dadiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.I

dajishbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.P

Dibé bitah dídéesh’įįł, díkwíínee’ náádeishchį́.

sheep 3-among 3-1-look.F how.many-really again-3-born.R

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Doo t’áá k’ad nich’i’ hasdzíí da.

do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEG

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk perhaps 3-with 3-2-want.NI

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

joodlą́ą́’

3DO-4-drink.it.P

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Na’níle’dii béeso ła’ haaníníl, t’áadoo tł’oh nidziisnii’ da.

dismay money some 4-3-1-give.PlO.P NEG hay 3-4-buy.P NEG

Na’nízhoozhídi yíníyáago t’áá ła’ bił ’ahóókááh lágo.

Gallup-at 2-go.P-GO see.to.it some 3-with 3pl-meet.O NEG

Naakiiskánídą́ą́’ dibé tó ła’ bá niníyį́.

two.days.ago sheep water INDEF 3-for 3-1-haul.P

naohłé

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Neeznáadigóó ’oolkiłgo ’áłah ’aleeh daaní.

ten.at-toward time-GO meeting pl-4-say.NI

Nibéézh bee hane’ doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.NI later one again-3-1-buy.F

Shidá’í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shiníbaal doo tó biníkáoogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.

1-tent NEG water 3-through-3-flow.I prepare.against 3-1-make.P

Sh naa’aash shį́į́! T’áá shǫǫdí shaná’níłtsóód!

1-with 3-go.dl.CI maybe please 1-to-back-3-2-feed.I

T’áá sáhí ʼííníyą́ą́ʼ. Tʼáá shǫǫ da ʼíyą́ shididííniił.

only.you 2-eat.P T’ÁÁ SHǪǪ DA 2-eat.I 1-2-tell.F

Tsxį́įłgo łees’áán ádíílííł; nimásání nihaa yíghááh!

quickly tortilla 2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

yiishgish

3DO-1-make.one.cut.in.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi, háádish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yéego nihee nahóółtą́ągo yá’át’ééh doo yę́ę ’áko shį́į́ naadą́ą́’ dadinóosééł.

hard.GO 1pl-on 3-rain.P.GO 3-good future wish then maybe corn 3pl-grow.F

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI