Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Ch’ééníshį́įgo náá’deeshtł’óół nissin.

return.summer.GO 1-again.weave.F 1-desire

’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.

boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog

’Ałah ’aleehgóó deesháál nínízinísh doodago béésh nitsíkeesí daats’í bee nidoonááł ’éí doodago t’áá hooghanídi daats’í KTNN yídíiłts’iił?

meeting-to 1-go-F 3-2 want.NI-Q or computer possibly 2-watch.F or just home-at possibly KTNN 3-2-listen.F

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’Eii ’asdzání t’áá naníle’dii haadzih.

that lady just dismay 3-speak.P

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ ni’deeshjoł.

from.there 1-return.p-GO horse 3-for pl-1-feed.F

bik’ídadidoohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

bik’ídidoohdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Dá’ák’eh góyaa yishwoł.

cornfield down.that.way 1-run.Prog

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deiidą́

pl-3DO-1dpl-eat.it.I

Dibé tóógóó dínóshkaad.

sheep water-toward 3-1-start.herd.O

didishjeeh

3DO-1-start.fire.I

didííłjéé’

3DO-1-start.fire.P

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.I

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Doondó’ daatsaah da noolin.

not.even 3-sick.I NEG 3-resemble.NI

Dziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.

mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CI

Díí tsé t’óó la’ béésh át’é nahalin.

this rock contrary.to.appearances metal 3.be.NI 3-resemble.NI

Ha’át’íísh baa hane’?

What Q 3-for be.told.CI

hadadéélbįįd

pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

hadasoogeed

pl-3DO-2dpl-dig.it.out.P

hadazhniłchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeiilgéésh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.I

hainiłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).I

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Hooghan bikáá’ dah si’ánígíí bíyah da’nii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ’ałhiih nídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

jiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.(snow).I

jííshóó’

3DO-4-brush/comb.it.P

K’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.

now hogan-toward 1-go.Prog FUT

K’ad shicheii bíká ’iishyeed.

now 1-grandfather 3-for 1-run.I

Na’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.

1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P

Naʼahóóhai nitsaa b hoo’aahgóó dóola dííyééł.

rodeo 3-big.NI 3-with areal-space.I-to bull 2-haul.F

nijilé

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Nídiiłne’.

3-2-hit.I

Shilééchąą’í b na’nishkaadgo jooł b ’abíńjíshhałgo yikéé’ náádiilwo’.

1-dog 3-with 1-herd.CI ball 3-for 3-1-bat.R-GO 3-after 3-run.R

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

T’áadoo hosh niyą́ní.

T’ÁADOO cactus 3-2-eat.I-Í

Tóógóó łį́į́’ ’ałkéé’ deíkááh.

water-to horse RECIP-behind 3-walk.pl.Prog

Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with 3-happy.NI NEG 3-become.F

ʼDa'azhishgóó, sis łigaii shaʼ díílééł.

dance-to 1-go.F belt silver 1-borrow3-lend.SFO.F