Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’At’ééd t’áá ’áhánídi ’ółta’ ’éí biniinaa doo hah dah nídiidáah da.

girl just far-at school TOP 3-cause NEG quickly up start-3-go.I NEG

’Awéé’ dah sidá.

baby up 3-sit.SPN

’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.

noon-GO spring-at refl-1du-meet.F

’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.

meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I

’Eii bóhólníih ni.

that FOC 3-lead.Prog EMPH

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

bik’ízhdídis

3DO-4-wrap.it.around.it.I

Ch’ééh jiyáán hastiin baa nahashniihgo ch’ééh ’ííł’įįd ’ahbínídą́ą́’.

watermelon man 3-from 3-1-buy.CI-GO tried in.vain 1-act.P morning-past

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

deiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).P

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

dididoołjah

3DO-2dpl-start.fire.F

didínéeshkał

3DO-1-start.to.herd.them.(animals).F

diidiłjeeh

3DO-3-start.fire.I

Diné biWashingdoon ’akéé góne’ dahsidáhígíí ’éí ’asdzááni ’át’é.

Navajo 3-government following rank up-3-sit-rel TOP women 3-be.NI

Doo hanii kintahgóó díníyáa da nisin.

NEG contrary town-toward 2-start.go.P NEG 1-think.CI

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Doo t'áá k'ad nich'i' hasdzíí da.

do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEG

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Haa'íyee' shimáyázhí daats'í ałtso ch'iyáán 'áyiilaa.

lets.see my-maternal.aunt finished food 3-3-making.P

hadeizgeed

pl-3DO-3dpl-dig.it.out.P

hadééłbįįd

3DO-1-fill.something.up.with.it.P

Háí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?

who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.F

Háísh ’átsą́ą́’ jóyą́ą́’ laanaa nízin?

Who ribs 4-eat.O hope 3-3-want.CI

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

jitł’ó

3DO-4-weave.it.I

nidiilyeeł

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nilį́į́’ de’lóós.

2-horse here 3-2-lead.I

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Shitsili tsin ła’ nieidiitą́ii’ łeechą́ą́’ii’ łéi néídiiłhaal.

1-little.brother stick 3-3-pick.up.P-and dog INDEF 3-3-hit.P

T’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah dii.

still morning-past work-to up start-1-step.I

T'ááła'í naahai yę́ędą́ą́' naanish yiséłbą́.

one year past work 3-1-earn.P

Tó tsíídkáá’ dididííkááł.

water charcoal-on start-3-2-put.OC.F

Tsxį́įłgo tł'aakał ła’ ’ájóle’.

hurry-GO skirt some 3-4-make.O

Tsídii yázhí biná'neestł'ǫ́ góne' nahaztą́.

bird little cage inside 3-sit.pl.SPN

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

Tł’éé’ hodooleeł t'ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

Wónáasdóó t’óó tsé’édin nihee deezhchííl.

so.then just overwhelm 1pl-with 3-snow.P

yidíníłkaad

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).I

yiishjį́į́’

Perfective Mode: 1-become.black.P

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P