An example search has returned 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Ałk’idą́ą́’ Naayéé’ Neizghání ha’a’aahjigo ’atsiniltł’ish bił dah yizdéél jiní.

long.ago Monster Slayer east-to lightning 3-with up 3-move.SFO.P 4-say

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’áko shį́į́

CONJ

’áyąą, ’áyaańda

’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.

school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI

-ch’ą́ą́h

-tł’ááh

Bich’ijí nishłį́.

3-toward-side 1-be.NI

bik’ídeediz

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

I am a five-fingered being (= a person).

Ch’iyáánísh hólǫ́?

food-Q 4-exist.NI
listenloadingplaying

Is there any food?

Chidí naa’na’í ’ayóo bídin nishłį́.

tractor really 3-without 1-be.NI
listenloadingplaying

I really want a tractor.

Da’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?

Q noon-until outside-at 2-work.P

Dah díníilghaazhísh ’íilnilaa?

fry.bread-Q 3-2-make.P
listenloadingplaying

Did you make fry bread?

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

deidííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.P

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.

this night only.then uninterrupted 1-sleep.F
listenloadingplaying

I will sleep well tonight.

Doo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.

neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.P
listenloadingplaying

I got left out on everything because I did not go to school.

Dziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.

mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CI

ha’át’ééjí

which way

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Hahgo Jáan hooghan ’íílééh?

When John hogan 3-3-make.F
listenloadingplaying

When will John build a hogan?

Hádą́ą́’ dii hooghan ’íinilaa?

when-past this hogan 3-2-make.P

Hádą́ą́’sh Mary ’ólta’dę́ę́’ nádzá?

when-past-Q Mary school-from 3-return.P

jííshóó’

3DO-4-brush/comb.it.P

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

laanaa

listenloadingplaying

optative particle expressing a positive wish, hope or desire

Ląʼí Náhóółago hodookʼááłígíí yaa kódzaa dooleeł

much 3-rain-GO.O 3-fire.I-IGII 3-down to.happen.NI 3-become.F
listenloadingplaying

The forest fire will go down if we get heavy rain.

na’ashkǫ́ǫ́’

1-swim.I

Na’azhǫǫshgi díkwíí shį́į́ shaa woobįįh?

hoop.and.pole.game-at how.much 1-to pass-win.I
listenloadingplaying

How much will I lose at the hoop and pole game?

Nanise’ígíí ch’iiyáán daohsą́ ’áko bee nihits’íís bitah ya’ádahoot’ééh dooleeł.

plant-ÍGÍÍ food pl-2-eat.I so 3-with 2pl-body 3-among pl-3-good.NI future

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shicheii hastą́diin nááhai yilááhdę́ę́’ ’aníłdįįd.

1-grandfather sixty years 3-beyond-from 3-3-survive.P

Shicheii t’áá sáhí ’átsą́ą́’ ’ałtso yoolghal --- doochǫǫł ’át’éego ’ajilghał dooleeł!

1-grandpa just himself rib whole 3-chew.P ridiculous 3-be.NI-GO SER-3-ate.DI FUT
listenloadingplaying

My grandfather ate the whole rib section by himself --- it’s absurd to eat like that!

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

Shileechąą’í halǫ́ǫ́ ńt’éé’ są biis.

1-dog have past old.age 3-die.of.P
listenloadingplaying

I used to have a dog but it died of old age.

Shį́į́dą́ą́’ na’niiłkaadgo t’áá ’áháníjį’ ’adeeshch’iłgo bik’ee deelyiz.

listenloadingplaying

Last summer when we were out herding sheep a bolt of lightning struck nearby and gave us a startle.

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ t’áá neesh’į́į́ ńt’éé’.

still quite.long.ago just 2-1-see.P past

t’ah ńt’éé’

T’áá ká dibe łá yóó’ ooshnííł.

Neg sheep some 1-lose.O
listenloadingplaying

Don’t let me lose any sheep.

T’áá ká k’éé’jółchxǫǫh

Neg 4-erase.O
listenloadingplaying

Don’t let one erase it.

T’iis bąąh nidaohna’.

cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.I

t’óó

Tóbąąhgóó yishtł’ééł.

river-toward 1-run.Prog

Tsékooh biniit’aají łįį’hoł sizį́į́go binísá.

canyon 3-barring.to.a.point horse 4-with 3-stand.SPN.GO 3-1-caught-up.P
listenloadingplaying

I caught up with him sitting on his horse at the canyon.

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P