Your search for * biihidzóhí 50 entries
’Adą́ą́dą́ą́’ísh kingóó nisíníyá?
yesterday-ísh store-GÓÓ 2-go P’Ayóo łį́į́’ shił naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́’ bik’i dah ńdaah!
very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this horse 3-on up 2-sit.I’Áłchíní hastą́ą́ binidááhaidóó deigo hodees’áago t’áá ’ałtso da’ółta’go yá’át’ééh.
children six 3-year.P-from up areal-extend.NP all pl-3-study.NI-GO 3-good.N’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.
school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI’Ániid ’iiyą́ą́’ ’áko ndi t’ah dichin nisin.
recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’ániidígo recently, not long agosaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’áko ndi even so, even thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -t’ah in a recess, pocket or enclosed space, undercover’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- nisin think, want’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.
meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.
always water popping-Í 3-2-keep.SPN*Nidlóóhísh doodaii’ doo sha’shin nidlóoh da?
2-cold.X-Q or NEG perhaps 2-cold.X-Q NEGBéégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.
calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NPch’aa nisíníyáágóó haalá t’áá ’éiyá ’oolyée ni’?
travel 2-walk.around.SP-goo now let’s see 3-call.NI rememberChidí bitoo’ hadi’dííłbį́į́łgo ’índa Na’azhǫǫshgóó diikah.
car 3-fuel 3.fill.up-GO.P only.then casino-GOO 3pl.go.FDaniel hahgosh hidilníísh?
Daniel when-Q 3-start.work.IDaniel hahgosh hidilníísh?
Daniel when-Q 3-start.work.Ideidiłhį́į́h
pl-3DO-3dpl-melt.it.IDibéésh nee hólǫ́?
sheep-Q 2-with 4-exist.NIDíí tł’óół tsin bik’ídísdis.
this rope stick 3-on-3-1-wrap.IDíkwíísh ninááhai?
how.many-Q 2-winter.NIDoo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.
neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.PDooládó’ shį́į́ ’adą́ą́dą́ą́’ shich’ohoos’ni’ da kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso naadiinígíí ńdiiłtsooz.
wow probably yesterday 1-lucky.P town areal down 1-go.I Past money twenty-NOM 3-sit.FFO.PDooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.
ensure rabbit just without 1-return.I DISCHa’át’íí lá neidiyoołnih lá?
what DISC 3-3-buy.F DISCHaa níníłnééz?
what 2-tall.relatively.NIhaalá t’áá ’éiyá shi’doo’niid ni’
now let’s see 1-pass-say.P recallhadadiiltééł
pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.FHáágóó lá díníyá?
where-to.Q 2-go.FHoozdohgóó daats’í deeshááł ’éí doodaii’ Be’eldííldahsínilgóó deeshááł.
Phoenix-toward maybe 1-walk.F or Albuquerque-toward 1-walk.Fjiłhį́į́h
3DO-4-melt.it.(snow).Ile’ ’át’éégóó
Na’nízhoozhígóó chídí doo nił dah didoolwoł da.
Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Náásgóófind in Navajo Imperatives
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dah up at an elevation, off, static, holdingsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’oolwoł drive’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
Naakaii Bito’gi béégashii bee łá’í ’ídlínígíí bee ’anishtah.
mexican water-at cow 3-with one-unify.P-COMP 3-with 1-among.NINétł’ah ládą́ą́’ doo ’aadi shił ’adoolwoł da.
3-difficult.P if NEG there.at 1-with 3-drive.F NEGNicheii nida’iiníísh góne’é kingóó ’ałnánádáah łeh.
2-grandfather Friday on store-to 3-go.R usuallyShitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.
1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IPShiyáázh nihił ’oołbąs dooleeł.
1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.beShiye’, t’áadoo nikídíltałí.
1-son NEG 2-stomp.IR-ÍShí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad shił bééhózin.
I contrary only English 3-language 1-with 3-know.PSohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.
prayer-GO neg 2-get.up.OT’ah ’ałk’idídą́ą́’ sik’is t’áá yiiłtsą́ą́ nít’ę́ę́’.
still long-ago 1-friend just 3-1-see.P pastT’áadoo Kintah deiyáágóó biniinaa łééchąą’í bich’iiyą́’ asdį́į́d.
unless town 1-walk.F-to 3-cause dog 3-food there-is-none.NIT’áá shǫǫ k’os nihik’í dahisdoh, binahjį’ ni’honiik’aaz.
just good cloud 1pl-above up-3-gather.I 3-after ground-3.areal-cool.IT’áh shǫǫ shibéeso bizis t’áá chidí bii’ si’ą́ą́ lá.
just good 1-money 3-wallet just car 3-inside 3-sit.SRO emph.Tsididįįjį’ shibéeso choosh’į́.
overwhelm 1.poss-money 1-use.ITsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.
wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.PTsoodził gódei yishááł.
Mt.Taylor areal.up 1-walk.PTsxį́įłgo łees’áán ’ánílééh; nimásání nihaa níyá!
quickly tortilla 2-make.I 2-mat.grandma 1.pl-to 3-came.PYéego ’ííníłta’, she’awéé’, ’áko nizhónígo ni’dííłtah.
really 2-study.NI 1-baby so well 2-graduate.Fyę́ędą́ą́’
Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.
tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- na’nishtin teach’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- Continuative Imperfective (CI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- nisin think, want’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -di at’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- location




