An example search has returned 50 entries
’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.
lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI’adah
’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.
morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI’Ajóółháásh laanaa.
4-sleep.O wish’Azhą́ shibéeso hólǫ́ǫ ndi t’áadoo ła’ baa nínil da.
even.though 1-money 3-exist.NI even.though NEG some 3-to 3-1-give.PlO1.P NEG’ałdó’
’Ałk’idą́ą́’ tóniteel bąąhgóó tádííyáhę́ę bénááshnii’.
long.ago ocean 3-beside-along around-1-past 3-1-remember.P’Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.
certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.PÁt’ah ’índa shaa náádíídááł.
later 1-to again-2-come.FBéésh bii’ kǫ’í bizooł dego deez’á.
stove 3-pipe up 3-extend.SPNBikáá’ dah ’asdáhí bikáa’gi doodaai’ ni’góó daats’í nishdaah?
chair 3-top-at or floor-on perhaps 1-sit.NICh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.
formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.PCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ shichidí naaki. K’ad ’éí t’ááłá’í.
formerly 1-car two now it oneDibé bits’į́’ daodą́ą́’ lágo.
sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LÁGODíí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.
this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGOdoo --- le’ ’át’éégóó
doo chohoo’į́į́góó
Doo ndó’ daatsaah noolin da.
NEG but 3-be.sick.I 3-resemble.NP NEGDoo nídahiyoołnaah da.
neg pl-3-2dpl-resuscitate.I negDoo t’áá k’ad chidí na’ní’ą́ą da.
NEG just now vehicle 2-3-1-lend.P NEGDoozhǫǫgo da’ííłta’ígíí t’éiyá yá’át’éehgo naanish bá dahólǫ́.
satisfactory pl-3-study.P-NOM only 3-good.N-GO work 3-for pl-3-exist.NIDziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.
White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wishHazhóʼí sínídá. Tʼáadoo naaní’dííldisí.
careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-í
listen
Sit still. Donʼt just run around.
bookmark- Progressivefind in Navajo Imperatives
- hazhóʼí carefully
- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- t’áadoo not
- Progressivefind in Navajo Imperatives
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- sédá sitfind in Navajo Verb Modes
- Progressive (Prog)find in Navajo Verb Modes
Hágoónee’, t’áá ’ákódí shahane’.
well that’s.all 1-storyHoozdo hoolyéedi deesdoi sha’shin. ’Áyaańda (’áyąą) diné bi’éétsoh t’áá gééd ndaakai.
Phoenix areal-called-at hot possibly no.wonder person 3-coat without pl-3-go.pl.PK’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.
now hogan-toward 1-go.Prog FUTKintahdę́ę́’ hahí néínídzáá lá.
town-from quickly 2-return.P DISCMósí ch’óółt’e’ lágo.
cat out-3-2-carry.O LÁGONaalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).
trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.PNanise’ígíí ch’iyáán daohsą́ ’áko bee nihits’íís bitah yá’ádahoot’ééh dooleeł.
plant-ÍGÍÍ food pl-2-eat.I so 3-with 2pl-body 3-among pl-3-good.NI futureNíwe, tʼáádoo ʼałkʼésdisí niyą́ní.
stop NEG candy 3-2-eat.DI.NEGShe’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.
1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGOShikee’ ’ániidígo biniinaa shikee’ bąąh tó’diisool.
1-shoe recently because 1-foot 3-on 3-blister.form.PShiníbaal doo tó biníkáogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.
1-tent NEG water 3-through-3-flow.O proof.against-NEG 3-1-make.PShízhe’é yéeni’ ’ayóó ’iiná bee nanihizhneeztą́ą́’.
1-father past-deceased very life 3-with 1pl-4-teach.PShoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaa nínáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.
hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI FUT
listen
Hey look! We have alot of grasshoppers migrating through here; be aware of them.
bookmark- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- ’áko shį́į́ then maybe, then probablyfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- ’áhonissin be awarefind in Navajo Verb Modes
- dooleeł future
Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.
1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.ProgT’ah ’ałk’idídą́ą́’ t’áá neesh’į́į́ ńt’éé’.
still quite.long.ago just 2-1-see.P pastt’áadoo
T’áadoo hosh biih dadoołtaałí.
neg cactus 3-in pl-2dpl-step.O-ÍT’áá ’ałkéé’ ’azee’ííł’íní bił yah ’adahaadzá.
just one-behind-another doctor 3-with 3-in 1Dist-4-go.IT’áá shǫǫ t’áadoo chidí bitoo’ nihits’ą́ą́’ ’asdįįd da.
just good NEG car 3.poss-gas 1pl-away 3-dwindle.P NEGTsxį́įłgo łees’áán ádíílííł; nimásání nihaa yíghááh!
quickly tortilla 2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.FYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
listen
Don’t read this tomorrow. (Read it now.)
bookmark- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- Imperfectivefind in Navajo Imperatives
- yiską́ągo tomorrow
- doo --- da frame to negativize verbs and phrases
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- k’ad now
- tsxį́įłgo quickly, fast
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes




