Your search for * biihidzóhí 50 entries
’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.
3-thunder.P-GO sheep 1-away.from start-3-run.Pl.P’Asdzą́ą́ t’ah doo naalyéhé bá hooghangóó dighááh da.
woman still NEG trading.post-to 3-walk.I NEG’Ashą́ą́ nít’ę́ę́’ t’áadoo hooyání shaa ’ílwod.
1-eat.Prog past suddenly 1-for 3-drive.P’Ashkii chizh dáádílkał yiníkáiyiníłhan.
boy firewood door 3-through-3-3-throw.P’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.
candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.IBaa tįįh náádiikah.
3-for achieve 1dpl-walk.pl.ICh’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.
watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.RCh’iiyą́ą́n t’áá áłdįįh ádaalyaago nidahidookááł.
food just 3-ready.NI-go distr.pl-3-make.PCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ shichidí naaki. K’ad ’éí t’ááłá’í.
formerly 1-car two now it oneChidí naat’a’í ’íinilaaígíí háajį’ ninít’a’?
airplane 3-2-make.P-ÍGÍÍ where-up.to 3-fly.PDa’ shééhonísin?
Q 1-2-know.NIdadoołhį́į́’
pl-3DO-2dpl-melt.it.PDah díníilghaazh ’áshįįh bik’ídíínił.
fry.bread salt 3-on-3-2-sprinkle.PlO.FDibé ch’ínínil, ’azhą́ níchíil ndi.
sheep 3-1-release.P even 3-snow.I butDibé tóógóó dínóshkaad.
sheep water-toward 3-1-start.herd.Odidideeshjah
3DO-1-start.fire.FDiné léi’ shichidí bikee’ doo baa diilts’ííd le’ ’át’éégóó yąąh niini’ą́.
man some 1-poss-car 3-tire NEG 3-about 3-start.fall.I allow unbelievably-to-NEG 3-on 3-3-put.SRO.PDoo t’áá k’ad ’ííłta’ da.
NEG just now 1-go.school.P NEGDooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.
DOO SHĄ’ rabbit without 1-return.I DISCDził bit’ááhgi bįįh halzheeh.
Mountain 3-close.to-at deer 3-3-hunting.CIdíłhį́į́h
3DO-2-melt.it.IHa’át’éegoshą’ t’áadoo ’azee’ál’į́į́góó nisíníyáa da?
why-Q NEG hospital-to 2-go.sg.P NEGHa’át’íí biniiyé ’ákǫ́ǫ́ díníyá?
what 3-for.purpose there 2-start.go.Phaalá t’áá ’éiyá naaltsǫǫs niníłtsǫǫz ni’
now let’s see paper 3-1-put.FFO.P recallHaidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.
winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dą́ą́’ past timefind in Navajo Postposition Lexicon
- -ne’ behindfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- naashnish workfind in Navajo Verb Modes
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- ńt’éé’ relates to past time
- doo --- da frame to negativize verbs and phrases
Háí lá bá nidáá’?
who Q 3-for 2-enemyway.ceremonyHágoónee’, béeso ła’ na’nishniił. Shich’į́’ niná’díídlééł
well money some 2-1-give.PlO1.F 1-towards 2.pay.back.FNílééjí daashin éí bighan ni’.
distal-toward wonder 3-home recallNíwe, ni’éé’ t’óó bik’i na’ínil
stop 2-clothes just 3-on 3-2-dribble.IShicheii dííjį́ béégashii yah ’ádínéeshkał ní daashin.
1-grandfather this.day cattle 3-into 3pl-1-herd.fut 3-say.NI wonderShidá’í dóola yilááh ’ábóodziil jiní.
1-Uncle bull 3-greater 3-strong.NI 4-say.PShighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.
1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.PShik’is bił ’ílyeed ’áko shį́į́ da’diidį́į́ł.
1-friend 3-with 3-drive CONJ 1-Pl-eat.FT’ahádą́ą́’ hast’e’ádadoołnééh, aadéé’ nihich’į’ ootį́į́ł.
before 3dpl-refl-prepare.I there-from 1dpl-toward 3-1dpl-prayer.stick.SSO.ProgT’áadoo ne’ídíláhígo t’éíyá daane’é ła’ nánahideeshnih.
before 2-naughty.I.NEG-GO only toy some 2-1-buy.FT’iis Ts’ózídi shicheii bidááh níyá.
Crownpoint.at 1-grandfather 3-meet 1-walk.PT’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.
just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.PT’áadoo na’áhodilziidígo shį́į́ t’éíyá chidínaat’á’í biih díilwoł.
before 2-to-be-slow.(CI)NEG.GO maybe only airplane into 2-get-on(F)T'áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.
just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUTTs’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.
basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NITsididįįjį’ nida’áyélnii’ ńdí la’ t’áá baa hayósnah lá.
overwhelm 3.pl-1dual-buy.P but some just 3-for 3-1dual-forget emphTsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.
wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- na’abąąs drivefind in Navajo Verb Modes
- yę́ędą́ą́’ pastfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- bi’dizhchį́ be bornfind in Navajo Verb Modes