Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.
morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’ahbínídą́ą́’ this morningfind in Navajo Adverb Lexicon
- t’áadoo notfind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
- ’ashą́ eat
- -niinaa because of, on account offind in Navajo Postposition Lexicon
- wónáásdóó soon, finallyfind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
- sisxé kill
’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.
coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.
certainly girl little house-from out-3-walk.FAdaadą́ą́, hééł sinil gone’ hastht’ehooshłaa.
Day.last belongings storage inside 3-1-clean.PAmá k'adee' neeshch'íí nidahidíídla ní jiní.
pas-mother now piñon 3-1dpl-pick.F 3-say 3-it.is.saidBéésh bee hane’é bił nááshbał.
phone 3-with 1-whirl.ProgCh’ééh déyáago hooghangóó nááshdááł.
in.vain 1-go.sg.P-GO home-to 1-return.ProgChidí nidabinołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.IChidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.
car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUTDa’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?
Q noon-until outside-at 2-work.PDaané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.
game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Progdadidínóołkał
pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdadoołhį́į́’
pl-3DO-2dpl-melt.it.Pdaohtł’ó
pl-3DO-2dpl-weave.it.Ideiilbéézh
pl-3DO-1dpl-boil.it.IDibé dził binaashii nanishkaad.
sheep hill 3-across.from 3-1-herd.CIDibé tóógóó neeshkał.
sheep water-toward 3-1-herd.ProgDoochǫǫł á’téego!
repulsive 3-be.NI-GOdoołhį́į́’
3DO-2dpl-melt.it.PHaashíyee' díí azee'dich'ii' bíniitááh hait'éego dich'íí'.
try.and.find.out this chile-burnsr 3-2-try.IP how-GO spicyhadadéélbįįd
pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.PHáísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?
who-Q boat 3-3-make.Pjidiłhį́į́h
3DO-4-melt.it.IKénídánííljeehgo, sin ła’ beehódíítał.
shoe.game-GO song some 2-sing.FNa’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?
Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NINahóółtą́ągo tł’óo’di dizhdółjeeh le’ nízin shicheii.
it.rained-GO outside.at 4-build.fire.O wish 3-3.want.CI my.grandfatherNáńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.
back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUTNida’iilyéego ’áłt’ąą yiską́ągo ’índa yínááł doo.
pass.pay.I-go after.all tomorrow only.then 2-come.Prog future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- ’áłt’ąą after all, in spite of unfortunatelyfind in Navajo Particle Lexicon
- yiską́ągo tomorrowfind in Navajo Adverb Lexicon
- ’índa and only thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Progressive (Prog)
- doo, dooleeł futurefind in Navajo Particle Lexicon
nijilé
3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.Inizhdooleeł
3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.FNiłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?
2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ísh enclitic for yes/no questionsfind in Navajo Questions Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge
- doodaii’ particle orfind in Navajo Questions Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge