Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá ’ádazhniiyą́ą́’? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.

group gathering-at mother 3-3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.P so perhaps potatoes some there 3-2-take.OC.F

’Ashkii t’áá ’ádíláahęę’ nihił yah ’eelwod.

boy just annoyingly-past 1dpl-with into 3-go.P

’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.

school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI

Bee’eldííldahsinil kintahdi sh ’oolwoł ńt’éé’ tsístł’ahazt’i’ léi’ góne’ sh ’o’oolwod.

Albuquerque town-at 1-with 3-run.Prog past deadend a areal-in 1-with 3-drive.P

bik’ídadidiidis

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

Bini’ íídeeshtah doodago ’éiyá yóó’ ’adeeshwoł.

let will-1-school or only away 1-off-run.P

Ch’ééh jiyáán hastiin baa nahashniihgo ch’ééh ’ííł’įįd ’ahbínídą́ą́’.

watermelon man 3-from 3-1-buy.CI-GO tried in.vain 1-act.P morning-past

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chahash’ohjí ch’ínááhoníshóó’.

brush arbor-JÍ out-again-area-sweep.R

Chidí léi’ la’ ch’ééh dah diilyeed.

car because surprise in.vain up 3-go.I

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

daooyą́ą́’

pl-3DO-2dpl-eat.it.P

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

dayííshóó’

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.P

deiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

diilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.P

Díkwíí jį́ shą’ nanilnish?

how.many Q days 2-work.I

Dziłneeláagí nánisé’ ’azee’ háágeed.

mountain-end-at growing.herb medicine up-3-1-dig-1.P

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Gohwééh ’áłdó’ nahideeshnih nisinée beesénah lá.

coffee also 3-1-buy.F 1-want.NI-past 3-1-forget.P DISC

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Ha’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.

east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.R

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

Háadi lá łį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3dpl-walk.I

Háá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!

what-Q there 2-run.F

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh ?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Nahóółtą́ągo tł’óo’di dizhdółjeeh le’ nízin shicheii.

it.rained-GO outside.at 4-build.fire.O wish 3-3.want.CI my.grandfather

Ná’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!

watch 1-away 3-1-take.apart.O don’t

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nihimásání ha’át’íí lá yinízin?

1dpl-grandmother what LÁ 3-3-want.NI

nijilé

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’ááaad késhdę́ę́’į́">jí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ ts'íiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shilééchąą’í b na’nishkaadgo jooł b ’abíńjíshhałgo yikéé’ náádiilwo’.

1-dog 3-with 1-herd.CI ball 3-for 3-1-bat.R-GO 3-after 3-run.R

Shilééchąą’í sitsijį’ yilwoł.

1-dog 1-ahead-to 3-run.I

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

T’ahádą́ą́’ niha’áłchiní ’ólta’di bá hada’didoołííł.

right.now 2pl-children school-at 3-for pl-2dpl-enroll.F

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

T'áá sáhí ʼííníyą́ą́ʼ. Tʼáá shǫǫ da ʼíyą́ shididííniił.

only.you 2-eat.P T’ÁÁ SHǪǪ DA 2-eat.I 1-2-tell.F

Tó háálínídi ’ahéédidiit’ashałní’ní’ą́ągo.

spring-at refl-1du-meet.F noon-GO

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

Tł’éédą́ą́’ shį́į́ nida’a’nééhgóó nidadziskai.

last.night perhaps game-to pl-3-3-go.pl.P

wohtł’ó

3DO-2dpl-weave.it.I

yidíníłkaad

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).I

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote