Your search for the Future (F) hoolzhishgi
biihidzóhí 50 entries
ʼAdaʼniigeh, nihíká ʼadoohjah.
3pl-marry.F 1dpl-after 2dpl-run.pl.F’Azhą́ shaa jidiijéé' ndi, t'áá hwéé deeshwoł.
even.though 1-to 3-start.off.running-pos.P just but 1-run.F’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.
noon-GO spring-at refl-1du-meet.F’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá nida’deeshjoł.
from.there 1-return.P-GO horse 3-for pl-1-set.out.NCM.F'Azháánee' shi dibé hólǫ́ǫ ndi, dibé ła nahiideeshnih.
even.though my sheep 3-exist.NI sheep one 1-buy.FÁt’ah ’índa shaa náádíídááł.
later 1-to again-2-come.Fbik’ídadidoohdis
pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.FCh’éénísh’į́įgo náá’deeshtł’óół nissin.
out summer.GO 1-again.weave.F 1-desireChidí nahideeshnih ndi shibéeso ’ádin.
car 3-1-buy.F but 1-money 3-none.NIdadiilbish
pl-3DO-1dpl-boil.it.Fdadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdeididoołhįh
pl-3DO-3dpl-melt.it.FDibé bitah dídéesh’įįł, díkwíínee’ náádeishchį́.
sheep 3-among 3-1-look.F how.many-really again-3-born.Rdidadidiiljah
pl-3DO-1dpl-start.fire.Fdididiiljah
3DO-1dpl-start.fire.Fdidiilyįh
3DO-1dpl-melt.it.Fdidoołhįh
3DO-2dpl-melt.it.Fdiididoołjah
3DO-3-start.fire.Fdiilbish
3DO-1dpl-boil.it.Fdizhdidoołjah
3DO-4-start.fire.FDíí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.
this night only.then uninterrupted 1-sleep.FDíí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?
this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-QDoo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.
NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEGHa’át’íí neidiyoołnih nínízin?
who 3-3-buy.F 2-think.NIhadadiiltééł
pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadadínóołchał
pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadazhdoołtééł
pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadíníilchał
3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadínóołchał
3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).FHahgo hooghan ’ádíílííł?
when hogan 3-2-make.Fhaidínóołchał
3DO-3-card.it.(as.in.wool).FHooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.
hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NIHooghan bikáá’ dah si’áánígíí biyah danii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ałhiinídoołdas da.
hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -káá’ on, on top offind in Navajo Postposition Lexicon
- dah up at an elevation, off, static, holdingfind in Navajo Adverb Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)
- -yah under, beneathfind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Perfective (NP)
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- Future (F)
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
Na’ahóóhaidi t’áá shǫǫ nihinááł łį́į́’ nidadoolgoł.
rodeo-at just good 3-1dpl-watch.F horse 3dpl-buck.along.FNaʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shíká ʼadíílwoł.
rodeo 3-about 1pl-do.pl.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- Future (F)
- Náásgóófind in Navajo Imperatives
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- -ká after, forfind in Navajo Postposition Lexicon
Naʼahóóhai nitsaa bił hoo’aahgóó dóola dííyééł.
rodeo 3-big.NI 3-with areal-space.I-to bull 2-haul.FNaʼazhǫǫshgóó dooʼáazhgo nihikééʼ ʼiih deeshwoł.
casino-to 2du-go.F-GO 2pl-follow 3-into 1-run.Fnidiilyeeł
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.FNimá sání bich’į́’ ch’iyáán ła’ dijááh.
2-grandmother 2-to food some start-3-2.take.PlO2.FNimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.
2-auntie 3-house-toward 2-run.F and there-at baby 3-to 2-care.CI FUT
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- goal
- Future (F)
- yishwoł run along
- -jí on the side of, in the direction of, in the manner offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- Continuative Imperfective (CI)
- ’áháshyą́ care
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon
Nídeezidgo ’índa hoł ní’deeswod.
month-GO only.then 4-with 2-drive.back.FShichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.
1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.FShimá bighangóó shíni’ ńt’éé’ ch’ééh déyáago shił náhoogéé’.
1-mother 3-home-to 1-desire.to.go past in.vain 1-go.P-GO 1-with ho-become.lazy.XTó háálínídi ’ahéédidiit’ash ’ałní’ní’ą́ągo.
spring-at refl-1du-meet.F noon-GO
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Proposal, affirmativefind in Navajo Imperatives
- 1st person inclusive, Let’s!find in Navajo Imperatives
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’ałní’ní’ą́ągo at noonfind in Navajo Adverb Lexicon
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- 1st person inclusive, Let’s!find in Navajo Imperatives
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’ałní’ní’ą́ągo noon-atfind in Navajo Adverb Lexicon
- Future (F)
Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!
quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.FYéego ’ííníłta’, shi’awéé’, ’áko nizhónígo ni’dííłtah.
really 2-study.NI 1-baby so well 2-graduate.FYéego ’ííníłta’, shi’awéé’, ’áko nizhónígo ni’dííłtah.
really 2-study.NI 1-baby so well 2-graduate.FYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Future (F)
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- T’ahdii baa na’aldeehfind in Navajo Imperatives
- yiską́ągo tomorrowfind in Navajo Adverb Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
- Future (F)
- k’ad nowfind in Navajo Adverb Lexicon
- tsxį́įłgo quickly, fastfind in Navajo Adverb Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)