Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’At’ééd ’éí ch’iyáán ’ál’į́įgi łá’í nidi doo bił bééhózin da.

girl TOP food 3-make.NI-at one but 3-with 3-know.CI NEG

’Akóyaa ’adah, t’áá baa ’áhólchįįh.

there-down down, just 3-to 2-aware.NI

’Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

boy water 3-be.NI-ÍGÍÍ 3-in 3-fall.O

’Áłtsé biba’ dooleeł ’áko shį́į́ ’índa nihił dah adidoolwoł.

first 3.for will until then only 1.with start 3-drive.F

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

’Ííłta’ dóó ’iiłghaazh.

1-read.P CONJ 1-sleep.P

’Ólta’góó daats’í deeshááł doodaii’ jooł bee nideeshneeł.

school-toward maybe 1-walk.F or ball 3-with 1-play.F

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

Beeldléí danołtsóós.

blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.I

bik’ídisoodiz

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ízhdidoodis

3DO-4-wrap.it.around.it.F

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

dayííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).P

dazhdíníłkaad

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).I

deiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

deiilzhóó’

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.P

deiyííyą́ą́’

pl-3DO-3dpl-eat.it.P

Dibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?

sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NI

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ .

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

dizhdiłjeeh

3DO-4-start.fire.I

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Ha’at’iish náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3-say.I

Haa’íyee’ shimáyázhí daats’í ałtso ch’iyáán ’áyiilaa.

lets.see my-maternal.aunt finished food 3-3-making.P

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hadanoołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadazhneeshchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadéélbįįd

3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

hadííníłbįįd

3DO-2-fill.something.up.with.it.P

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

haoogeed

3DO-2dpl-dig.it.out.P

Kin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.

Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NI

Náá’íídéeshtah nisin doodago t’óó siláogóó deeshááł.

again-1-go.school.F 1-want or merely military-to 1-go.F

nidasiilyá

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nídiiłne’.

3-2-hit.I

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there cornfield-at some 4-walk.Prog

Níwe, tʼáádoo ʼabeʼ tʼóó bee naninéʼhí. Hazhóʼó nidlą́.

stop NEG milk just 3-with 2-play.R-NEG properly 3-2-drink.I

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’go yiishjį́į́’ lá.

sun proportionate 1-swim.CI-GO 1-sun.burn.I DISC

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

T’ah doo kintahgóó diit’aash da.

not.yet store-to 1du-go.I NEG

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áá ’aaníigo chizh yigééł.

really firewood 3-pass-haul.PROG

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

woołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

yididínóołkał

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).F

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

yishóóh

3DO-1-brush/comb.it.I