Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá ’ádazhniiyą́ą́’? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.
group gathering-at mother 3-3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.P so perhaps potatoes some there 3-2-take.OC.F’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.
morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.
4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI’Ałk’idą́ą́’ tóniteel bąąhgóó tádííyáhę́ę bénááshnii’.
long.ago ocean 3-beside-along around-1-past 3-1-remember.P’Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.
certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.
meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.
education very 3-strong.IAsdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ naalnish da.
woman little 3-car not.even but 3-work.P NEGAshkii hooghan gone’ ałhosh.
boy hogan inside 2-sleep.NIbik’ídédiz
3DO-1-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdidoodis
3DO-4-wrap.it.around.it.FBíla’ashdla’ii nishlį́.
3-hand-five-NOM 1-be.NIDa’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?
Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- da’ particle for yes/no questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- -ísh enclitic for yes/no questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- -ee by means of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- accompaniment
- doodaii’ particle orNa’ídíkid bik’ídáahgi
- doodaii’ orfind in Navajo Conjunction Lexicon
- daats’í particle for perhapsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)
dajishóóh
pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.Ideiłhį́į́h
pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).Ididadiiljeeh
pl-3DO-1dpl-start.fire.Ididíłjeeh
3DO-2-start.fire.Idiidį́į́ł
3DO-1dpl-eat.it.FDziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.
mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CIDziłneeláagí nánisé’ ’azee’ háágeed.
mountain-end-at growing.herb medicine up-3-1-dig-1.Phadadíníilchał
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadajishgizh
pl-3DO-4dpl-cut.it.out.Phayííłgizh
3DO-3-cut.it.out.PHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.
evening.GO until 1-mix.dough.FJoe dóó Louise hataał.
Joe and Louise 3-sing.CIJooł de’ ní’aah.
ball here 3-2-bring.IKingóó déyáhą́ą́’ łá’í nidi doo bénáshniih da.
store-to 1-go.P-past but NEG 3-1-remember.CI NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- łá’í ndi not even one, not a single onefind in Navajo Particle Lexicon
- doo expresses negationfind in Navajo Particle Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- da expresses negationfind in Navajo Particle Lexicon