Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá ’ádazhniiyą́ą́’? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.

group gathering-at mother 3-3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.P so perhaps potatoes some there 3-2-take.OC.F

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI

’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.

4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI

’Ałk’idą́ą́’ tóniteel bąąhgóó tádííyáhę́ę bénááshnii’.

long.ago ocean 3-beside-along around-1-past 3-1-remember.P

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.

meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

Ashkii hooghan gone’ ałhosh.

boy hogan inside 2-sleep.NI

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

bik’ízhdidoodis

3DO-4-wrap.it.around.it.F

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

didadiiljeeh

pl-3DO-1dpl-start.fire.I

didíłjeeh

3DO-2-start.fire.I

diidį́į́ł

3DO-1dpl-eat.it.F

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Dziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.

mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CI

Dziłneeláagí nánisé’ ’azee’ háágeed.

mountain-end-at growing.herb medicine up-3-1-dig-1.P

hadadíníilchał

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadajishgizh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.P

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Joe dóó Louise hataał.

Joe and Louise 3-sing.CI

Jooł de’’aah.

ball here 3-2-bring.I

Kingóó déyáhą́ą́’ łá’í nidi doo bénáshniih da.

store-to 1-go.P-past but NEG 3-1-remember.CI NEG

Mary ha’át’íí lá yinízin?

Mary what Q 3-3-want.NI

Na’azhǫǫshgi díkwíí shį́į́ shaa woobįįh?

hoop.and.pole.game-at how.much 1-to pass-win.I

Na’níle’dii kingóó nisé, naaltsoos t’áadoo niigį́į da.

dismay store-to 1-go.P mail NEG 3-pass-deliver.LPB.P NEG

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

niłhį́į́h

3DO-2-melt.it.(snow).I

Nídeezidgo ’índa hoł ní’deeswod.

month-GO only.then 4-with 2-drive.back.F

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shich’é’é bi’éé’ bá ’áshłéehgo naat’ą́hí hááłgizh.

1-daughter 3-clothes 3-for 3-1-make-I 1-GO fabric I-cut.P

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá ’íídą́ą́’ ła’ nímasii bik’ééłgizh.

already some potato 3-1-peel.P

T’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.

just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.P

Wónáasdóó t’óó tsé’édin nihee deezhchííl.

so.then just overwhelm 1pl-with 3-snow.P

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yiską́ągo naaltsoos naa deesh’ááł.

tomorrow book 2-for 1-move.SRO.F

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

yíníshóó’

3DO-2-brush/comb.it.P

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with HO-happy.NI NEG 3-become.F