Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.

morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F

’Akonee’, shą́ą́’ t’áadoo ’ánít’íní nidishní.

see remember NEG 2-do.NI-Í 1-say.I

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.P-GO 1-little.brother and 1-little.sister RECP-equal-GO 3-for RECP-for 3-lie.aligned.PlO.NP

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Átséétł’éédą́ą́’ lą’í nahoołtą́.

before-last.night many around-3-rain.P

Ałk’idą́ą́’ ’éiyá naadą́ą́’ ’ayóo k’éédadiilyééh ńt’éé’. Díísh jį́įdi ’éiyá kindi nidahaniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-at pl-3-pass-buy.CI

Át’ah ’índa shaa náádíídááł.

later 1-to again-2-come.F

bik’ídídis

3DO-2-wrap.it.around.it.I

bik’ízhdidoodis

3DO-4-wrap.it.around.it.F

Ch’iyáán ’íishłaa ’áádóó da’iidą́ą́’.

food 3-1-make.P CONJ 1Pl-eat.P

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

Chidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?

car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.F

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

dajiigish

pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.I

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

Dibé t’áá daaztsą́ą́ lágo bik’íníyá.

sheep just pl-3-die.P DISC-GO 3-onto-1-come.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

didiilyįh

3DO-1dpl-melt.it.F

diidííłjéé’

3DO-3-start.fire.P

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Díí jį́ Nida’iiníísh ’áko shį́į́ nihich’į’ nida’iil, ya’?

today Friday then.maybe 1pl-toward 1pl-payment.I Q

Ha’át’íí baa ’áłah ’aleeh jiní?

what 3-for meeting 4-say.NI

Ha’át’íí neidiyoołnih nínízin?

who 3-3-buy.F 2-think.NI

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadazhneeshchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadeeshtééł

3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadeiilgéésh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.I

hadiiltééł

3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

haníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).I

haoogeed

3DO-2dpl-dig.it.out.P

Hodíína’go deesháál.

in.a.while-GO go.sg.F

Jooł yee ndaanéhé Jóhonaa’éí daashin daolyée ni’.

ball 3-by.means.of pl-3-player.CI-NMLZ Sun(s) wasn’t.it pl-3-name.NI remember
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

Kingóó ’anááda’iisdee’.

town-to again-pl-3-go.R

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

Ni’éé’ náníłkad.

2-clothes 3-2-sew.I

nidazhdooleeł

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’ááaad késhdę́ę́’į́">jí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Nimá sání dó’ bina’nitin t’ah ła’ bénánílniihísh łí.

2-grandmother DÓ’ 3-teaching yet some 3-2-remember.CI-Q ŁÍ

Shimá sání dah díníilghaazh ’ayiila’ii’, nihí yaa néíni’ką́.

1-grandmother frybread 3-3-make.P-and 1.dpl under 3-3-place.P

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í

T’áá binaa naasháa dooleeł

just 3-nearby 1-walk.I FUTURE

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

yiit’aal

3DO-1dpl-chew.it.P

Yiską́ągo nighanaad késhdę́ę́’į́">di naadeeshááł.

tomorrow 2-home-at 2-to-1-go.F

yiłbéézh

3DO-3-boil.it.I

ʼÉí ʼashkii hanii, habééso hólǫ́!

that boy NEG.FOC 4-money 3-exist.NI