Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.
morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P’Awéé’ dah biséłdá.
baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN’Áádóó háajigo dah diníyá?
and.then which.way-GO start.off 2-go.I’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.
certainly girl little house-from out-3-walk.F’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.
1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.FBéésh bee hane’é bił nááshbał.
phone 3-with 1-whirl.Progbik’ídadidiidis
pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Fbik’ídazhdidoodis
pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.FBíla’ashdla’ii nishlį́.
3-hand-five-NOM 1-be.NICh’iyáán ’ádaasdįįdgo kingóó ła’ hááshááł.
food pl-3-run.out.P-GO store-to some area-1-go.get.ProgChidí nidabinołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.Idadiidį́į́ł
pl-3DO-1dpl-eat.it.Fdaohshóóh
pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.IDibé hólǫ́ǫgo ła’ níjół’ah laanaa.
sheep exist-GO some 4-butcher.O hopedideidiłjeeh
pl-3DO-3dpl-start.fire.Idididiiljah
3DO-1dpl-start.fire.Fdidínéeshkał
3DO-1-start.to.herd.them.(animals).FDoo ’áłah dadiidleeł da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEGDoo ’áłah deiidleeh da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEGDoochǫǫł á’téego!
repulsive 3-be.NI-GODoondó’ ’awéé’ yicha da.
not.even baby 3-cry.I NEGdíníłkaad
3DO-2-start.to.herd.them.(animals).Idííyį́į́ł
3DO-2-eat.it.FGah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.
rabbit foot water 3-into1-drive.Proghadeiilgéésh
pl-3DO-1dpl-cut.it.out.Ihaołgéésh
3DO-2dpl-cut.it.out.IHónáhoot’éhí ’índa ch’aa deeshááł nissin.
next.year until travel will.go.F 1-desire.hááłgizh
3DO-1-cut.it.out.Pjiyą́
3DO-4-eat.it.INa’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?
Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NINaaki nááhaigo shich’é’é náá’íídeeshtah, ní.
Two year.GO 1-daughter again.school.F said.Nahóółtą́ągo tł’óo’di dizhdółjeeh le’ nízin shicheii.
it.rained-GO outside.at 4-build.fire.O wish 3-3.want.CI my.grandfatherneiskáá’
3DO-3-investigate.it.Pneizlá
3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.Pnidajilé
pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.INił bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?
2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)
- nisin think, want
- -ísh enclitic for yes/no questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- doodaii’ particle orNa’ídíkid bik’ídáahgi
- daats’í particle for perhapsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- Continuative Imperfective (CI)
- nisin think, want




