Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashkii t’áá shǫǫ ółta’ lá.

boy good.thing 3-learn.I DISC

’Ałk’idą́ą́’ ’éiyá naadą́ą́’ ’ayóo k’éédadiilyééh nít’éé’.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past

’Áádóó éí haa daadzaa?

and.then TOP what pl-3-do.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

At’ééd na’abąąs yíhooł’ą́ą’go bimá yił ’oołbąs.

girl driving 3-3-learn.P-GO 3-mother 3-with 3-drive.Prog

Beeldléí danołtsóós.

blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.I

bik’ídadidiidis

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ízhdídis

3DO-4-wrap.it.around.it.I

Ch’iyáán ’ádaasdįįdgo kingóó ła’ hááshááł.

food pl-3-run.out.P-GO store-to some area-1-go.get.Prog

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo sh bééhózin da. K’ad éí t’áá shxǫǫd sh báá hózin.

formerly Navajo language research NEG 1-with 3-of ho-know.CI NEG | now TOP luckily 1-with 3-about-ho-know.CI

dadoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.P

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

dajiigish

pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.I

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

deishóóh

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.I

deiyą́

pl-3DO-3dpl-eat.it.I

deiłbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.I

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.I

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Doo t'áá k'ad nich'i' hasdzíí da.

do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEG

dołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.I

Ha’at’iish náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3-say.I

Ha’át’íísh baa hane’?

What Q 3-for be.told.CI

Haalá t’áá ’éiyá naaltsoos niníłtsooz ni’.

what-Q just TOP paper 3-1-put.FFO.P recall

haiilgéésh

3DO-1dpl-cut.it.out.I

haoołgizh

3DO-2dpl-cut.it.out.P

Hastiin t’áá ’ádzaagóó nahasne’.

man at.random 3-tell.P

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

Háí lá sis łigai ’iił’įh

who-Q belt silver 3-3-make.U

Nida’iilyéego ’áłt’ąą yiską́ągo ’índanááł doo.

pass.pay.I-go after.all tomorrow only.then 2-come.Prog future

niyą́

3DO-2-eat.it.I

Nizhónígo saad ha’oodzíí’ ’áníléehgo bik’e’íłchí.

nicely word HO-speak.P 3-2-make.I-GO 3-2-write.I

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Shį́įgo dooládó’ deesdoi da lá, Hoozdodi!

summer-go certainly hot.SPN DA DISC Phoenix-at

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’ah doo la’ shą́ą́’ ’azhjaa’góó náádiikáah da.

not.yet DISC flea market-to 1pl-run.I NEG

T’ah doo la’ tł’oh ła’ baa náánágeeh da.

not.yet DISC hay some 3-for 3-haul.I NEG

T’ah nagháíí yę́ędą́ą́’ ’áłchíní nízaadi da’ółta’ nít’ę́ę́’.

still there past children far-at pl-3-read.I past

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

Tį’ ninádeiilnish.

let’s.go again-pl-1dpl-work.R

Tó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.

bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.P

Tsinaabąąs t’éiyá bee ch’aa nida’asdee’ ha’níigo dahane’.

wagon only 3-it travel pl-3-go.P 3-say-GO.NI pl-3-tell.P

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

ʼAwéé chʼídeeldloʼ; chʼiyáán bá ʼádaʼdoołííł dóó bá niʼdaʼdoonih.

baby 3-laugh.P food 3-for pl-3-2dpl-prepare.F and 3-for pl-3-2dpl-distribute.F

ʼÉí ʼashkii hanii, habééso hólǫ́!

that boy NEG.FOC 4-money 3-exist.NI