Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Ak’ah kǫ’ dishtłi’go sédá.

candle 3-1-cause.burn.NI-GO 1-sit.SPN

’Ashkii t’áá ’ádíláahęę’ nihił yah ’eelwod.

boy just annoyingly-past 1dpl-with into 3-go.P

’Áádóó éí haa daadzaa?

and.then TOP what pl-3-do.P

’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?

yesterday-Q 2-work.P

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

dashiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.P

dazhdoołbish

pl-3DO-4dpl-boil.it.F

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh dzinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

diidį́į́ł

3DO-1dpl-eat.it.F

Doo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.

NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEG

Doondó’ daatsaah da noolin.

not.even 3-sick.I NEG 3-resemble.NI

Gah bikéé’ yishwoł.

rabbit 3-following 1-run.Prog

Ha’át’íí́sh baa hane’?

What Q 3-for be.told.CI

hadeidééłbįįd

pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.P

haiilgizh

3DO-1dpl-cut.it.out.P

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

jitł’ó

3DO-4-weave.it.I

Joe dóó Louise dóó Kii dahataał.

Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CI

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

nidadoohłeeł

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidiilyeeł

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nitł’ó

3DO-2-weave.it.I

Níwe, tʼáádoo ʼabeʼ tʼóó bee naninéʼhí. Hazhóʼó nidlą́.

stop NEG milk just 3-with 2-play.R-NEG properly 3-2-drink.I

Remark- Hachidí laʼ doo sizį́į da. Response- Jó doo jiza da .

4-vehicle surprise NEG 3-stand.SPN-NEG | well NEG 4-sit.SPN NEG

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.

my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.P

Shimá dóó shizhe’é ’éiyáhá Kin Łánígóó naazh'áázh.

1-mother and 1-father TOP building many-to 3-roundtrip.pl.SP

Shiníbaal doo tó biníkáoogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.

1-tent NEG water 3-through-3-flow.I prepare.against 3-1-make.P

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Shoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaanáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.

hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI FUT

T’ah doo la’ ké ániidígíí ła’ biih náánást’ées da.

not.yet DISC shoe.new-IGII some 3-into 1-step.in.I NEG

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

Tsxį́įłgo łees’áán ádíílííł; nimásání nihaa yíghááh!

quickly tortilla 2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

Tł’éé’ hodooleeł t'ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

yidooyį́į́ł

3DO-3-eat.it.F

yishóóh

3DO-3-brush/comb.it.I

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

Yiską́ągo łį́į́’ ’ahaniniilkaad dooleeł.

tomorrow-GO horse 1dpl-round.up.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

yiyííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.(snow).P

Yootóodi níyáago shik’éí daostse’ laanaa nisin.

Santa.Fe-at 1-arrive.P-GO 1-relatives 3-1-see.O wish 1-want.CI

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łáháda ’ach’íí’ náshdį́į́h.

now.and.then rolled.intestine 1-eat.R

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI

Łį́į́’ bik’i dah ’ashishnííł.

horse 3-on up 3-1-saddle.I