Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.

boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F

’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.

very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.

3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.F

dadidoołhįh

pl-3DO-2dpl-melt.it.F

dadínółkaad

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

didiilyįh

3DO-1dpl-melt.it.F

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

dizhdidoołjah

3DO-4-start.fire.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

doołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.P

Dzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.

bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NP

Díí tsé t’óó la’ béésh át’é nahalin.

this rock contrary.to.appearances metal 3.be.NI 3-resemble.NI

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

Haalá tʼáá ʼéiyá yiníle ni’?

how-Q just TOP 2-name.NI remember

hadadíníilchał

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadanoołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadazhdoołtééł

pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

Kingóó ’anááda’iisdee’.

town-to again-pl-3-go.R

Kwii nináá’nísh’aah.

here again-3-1-place.R

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Naakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.

mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.P

naashłé

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.

rain hope just pl-3pl-want.O

nisínílá

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.P

Níléidi t’áá bahat’aadí shábitł’óól noolzhee’.

There-at just clear-NOM sun.3.rays 3-rays.I

Saad naashkaahgo baa naash.

word 3-1-research.CI-GO 3-to 1-go.Prog

Shimá ła'í ndi béeso t'áado shaa yiní'ą́ą da.

1-mother not.even.one money just.NEG to.me 3-3-give.P NEG.

Shimásaní hooghan namzí góne' ch'iyaan íílééh.

1-grandmother hogan round inside food 3-3-make.IP

Shiníbaal doo tó biníkáoogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.

1-tent NEG water 3-through-3-flow.I prepare.against 3-1-make.P

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

Shínaaí shíká ’adoolwoł nisin ńt’éé’ ’áłt’ąą t’áadoo níyáa da.

1-older.brother 1-for 3-run.F 1-want.NI but after.all NEG 3-come.sg.P NEG

Shízhe’é yéeni’ ’ayóó ’iiná bee nanihizhneeztą́ą́’.

1-father past-deceased very life 3-with 1pl-4-teach.P

T’ah doo la’ nihee ninááháłtin da.

not.yet DISC some 1du-on 3-rain.CI NEG

T’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.

May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.P

Tį’ ninádeiilnish.

let’s.go again-pl-1dpl-work.R

Tsinaabąąs t’éiyá bee ch’aa nida’asdee’ ha’níigo dahane’.

wagon only 3-it travel pl-3-go.P 3-say-GO.NI pl-3-tell.P

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

Yiską́ągo nighanaad késhdę́ę́’į́">di naadeeshááł.

tomorrow 2-home-at 2-to-1-go.F

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog

Łį́į́’ bik’i dah ’ashishnííł.

horse 3-on up 3-1-saddle.I