Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.
boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.
very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.
3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.Fdadidoołhįh
pl-3DO-2dpl-melt.it.Fdadínółkaad
pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Ideiigish
pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.Ididiiljeeh
3DO-1dpl-start.fire.Ididiilyįh
3DO-1dpl-melt.it.Fdidołjeeh
3DO-2dpl-start.fire.Idizhdidoołjah
3DO-4-start.fire.FDíí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.
this night NEG bull into.field-3-run.Odoołhį́į́’
3DO-2dpl-melt.it.PDzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.
bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NPDíí tsé t’óó la’ béésh át’é nahalin.
this rock contrary.to.appearances metal 3.be.NI 3-resemble.NIHa’át’íísh neidiyoołnih nínízin?
who-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHaahláyéé ’ajiiłhosh.
don’t.dare 4-sleep.IHaalá tʼáá ʼéiyá yinílyée ni’?
how-Q just TOP 2-name.NI rememberhadadíníilchał
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadanoołchaad
pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).Phadazhdoołtééł
pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhayííłgizh
3DO-3-cut.it.out.PKingóó ’anááda’iisdee’.
town-to again-pl-3-go.RKwii nináá’nísh’aah.
here again-3-1-place.RMósí ch’óółt’e’ lágo.
cat out-3-2-carry.O LÁGONaakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.
mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.Pnaashłé
3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.INahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.
rain hope just pl-3pl-want.Onisínílá
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.PNíléidi t’áá bahat’aadí shábitł’óól noolzhee’.
There-at just clear-NOM sun.3.rays 3-rays.ISaad naashkaahgo baa naashá.
word 3-1-research.CI-GO 3-to 1-go.ProgShimá ła'í ndi béeso t'áado shaa yiní'ą́ą da.
1-mother not.even.one money just.NEG to.me 3-3-give.P NEG.Shimásaní hooghan namzí góne' ch'iyaan íílééh.
1-grandmother hogan round inside food 3-3-make.IPShiníbaal doo tó biníkáoogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.
1-tent NEG water 3-through-3-flow.I prepare.against 3-1-make.PShiyáázh nihił ’oołbąs dooleeł.
1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.beShínaaí shíká ’adoolwoł nisin ńt’éé’ ’áłt’ąą t’áadoo níyáa da.
1-older.brother 1-for 3-run.F 1-want.NI but after.all NEG 3-come.sg.P NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ká after, for’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- benefactive
- Náásgóó
- yishwoł run along
- Neuter Imperfective (NI)
- nisin think, want
- ńt’éé’ relates to past timesaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’áłt’ąą after allsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- t’áadoo notsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii
- nishááh come, arrive