Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’At’ééd t’áá shǫǫ kinaasda’.

girl just good 3-puberty.P

’Atsiniltł’ish dóó tó dayókeedígíí baa ’áłah ’aleeh lá.

electricity and water pl-3-request.I-NOM 3-for meeting DISC

’Ayóo la’ deesdoi nahóółtą́ą́’ laanaa.

very disc 3-hot.SPN 3-rain.O hope

’Ííyą́ą́dóó bik’ijį’ tsinyaagi nétį́į́ dóó ’iiłhaazh.

1-eat.P and 3-after tree-under-at.spec 1-lie.down.P and 1-sleep.P

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

Ch’iyáán ’ádaasdįįdgo kingóó ła’ hááshááł.

food pl-3-run.out.P-GO store-to some area-1-go.get.Prog

Ch’iyáán t’óó ’ahayóí ndi tó ’ádin.

food lots but water 3-none.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

deiilzhóóh

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.I

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

Díí jį́ ’áłchíní nááda’ołta’.

this day children again-pl-3-study.R

Díí tsídii bit’oh yisdádeeshjoł, ’áko shį́į́ kónááhoot’éhé tsídii ła’ náábít’oh dooleeł.

this bird 3-nest 3-1-save.F-NCM then maybe next.year bird some again-3-nest future

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Doo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.

NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEG

dííyį́į́ł

3DO-2-eat.it.F

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Haa'íyee' shimáyázhí daats'í ałtso ch'iyáán 'áyiilaa.

lets.see my-maternal.aunt finished food 3-3-making.P

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeiłgéésh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.I

Hádą́ą́’ dii hooghan ’íinilaa?

when-past this hogan 3-2-make.P

Háí dahoneesná, Kinłánídę́ę́’ ’Óola yee ’ádadójíhígíí doodago Gah Bikee’ Taah Yí’áhídę́ę́’ Hado yee ’ádadójíhígíí daats’í?

who pl-3-win.P Denver-from nugget 3-with RFLX-pl-4-call.NI-nom or Florida-from heat 3-with RFLX-pl-4-call.NI-nom perhaps

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

háínígeed

3DO-2-dig.it.out.P

Ná’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!

watch 1-away 3-1-take.apart.O don’t

Nicheii nida’iiníísh góne’é kingóó ’ałnánádáah łeh.

2-grandfather Friday on store-to 3-go.R usually

nidasiilkáá’

pl-3DO-1dpl-investigate.it.P

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.

1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.P

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

Shoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaanáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.

hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI FUT

T’ah doo la’ shą́ą́’ ’azhjaa’góó náádiikáah da.

not.yet DISC flea market-to 1pl-run.I NEG

Tóbąąhgóó yishtł’ééł.

river-toward 1-run.Prog

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

Yá’át’éehgo yínááł.

be.good.I-GO 2-go.sg.Prog

yididínóołkał

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).F

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

yiidą́ą́’

3DO-1dpl-eat.it.P

yiigish

3DO-2-make.one.cut.in.it.I

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P