Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ashkii bi’éé’ hazhó’ó ’ayíyiischid dóó ’ólta’ góne’ yah ’ííyá.

boy 3-shirt nicely 3-3-tuck.in.P and 3-go.P

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Áłchíní hazhóʼí bik’i yíldził.

children careful 3-for 2-support.Prog

’Ákót’éego ’i’íímas ’ájiił’įįh ni.

like.this-GO FOC twill 3-4-make.U EMPH

Asdzání ní’jookąąhgo kintahdi nijighá.

woman-NOM Rep-3a-beg.I-GO town-at about-3a-walk.I

Ałk'idą́ą́' 'éiyá naadą́ą́' ’ayóo k'éédadiilyééh ńt'éé'. Díísh jį́įdi 'éiyá kindi nidahaniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-at pl-3-pass-buy.CI

Beeldléí danołtsóós.

blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.I

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo sh bééhózin da. K’ad éí t’áá shxǫǫd sh báá hózin.

formerly Navajo language research NEG 1-with 3-of ho-know.CI NEG | now TOP luckily 1-with 3-about-ho-know.CI

Chahash’ohjí ch’ínááhoníshóó’.

brush arbor-JÍ out-again-area-sweep.R

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

dizhdiłjeeh

3DO-4-start.fire.I

Díí mósí yázhí hooghangóó nááshtééł.

this cat little home-towards 3-1-carry.Prog

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo ndi nálzid da.

not.even 3-scared.NI NEG

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

Háí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?

who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.F

Háí lá sis łigai ’áyiił’įįh

who-Q belt silver 3-3-make.U

Háí lá yiską́ągo Tónaneesdizígóó bił ’adeeswod

who discovery tomorrow.GO Tuba.City.GOO with 3-drive.F-Q

Hooghan bikáá’ dah si’áánígíí biyah danii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ałhiinídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

jitł’ó

3DO-4-weave.it.I

jííłhį́į́’

3DO-4-melt.it.(snow).P

Kénídánííljeehgo, sin ła’ beehódíítał.

shoe.game-GO song some 2-sing.F

Masí dó’ nee holǫ́ǫ́’ísh łí?

cat DÓ’ 2-with exist.NI-Q ŁÍ

Na’ahóóhaidi t’áá shǫǫ nihinááł łį́į́’ nidadoolgoł.

rodeo-at just good 3-1dpl-watch.F horse 3dpl-buck.along.F

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

Naʼahóóhai nitsaa b hoo’aahgóó dóola dííyééł.

rodeo 3-big.NI 3-with areal-space.I-to bull 2-haul.F

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

Nizhónígo ’oo’ááł.

be.nice.NI-GO be.daytime.Prog

Shich’ah tsékooh góyaa ’adah b ’ííyol.

1-hat gorge areal-down downward 3-with 3-blow.P

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

shiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.P

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í

T’áá ’aaníigo chizh yigééł

really wood 3-3-haul.PROG

T’áá gohwééh baa wóókááh

see.to.it coffee 3-for 2-pour.OC.O

Tį’ ninádeiilnish.

let’s.go again-pl-1dpl-work.R

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

Tsinaabąąs t’éiyá bee ch’aa nida’asdee’ ha’níigo dahane’.

wagon only 3-it travel pl-3-go.P 3-say-GO.NI pl-3-tell.P

Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

wołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

yidooyį́į́ł

3DO-3-eat.it.F

yiishjį́į́’

Perfective Mode: 1-become.black.P

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

yíníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.(snow).P