Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá nida’deeshjoł.

from.there 1-return.P-GO horse 3-for pl-1-set.out.NCM.F

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’Eii bóhólníih ni.

that FOC 3-lead.Prog EMPH

’Éí lą́ą baa nitséskees nít’ę́ę́’.

that EMP 3-about 1-think.I past

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Béésh hataałí t’áádoo de nídíłki’í.

radio NEG up 2-volume.turn.I-Í

bik’ízhdeezdiz

3DO-4-wrap.it.around.it.P

Ch’iyáán ’íishłaa ’áádóó da’iidą́ą́’.

food 3-1-make.P CONJ 1Pl-eat.P

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

Dibé ła’ yóó’ ’íínilgo k’adę́ę ’e’e’aahgo ch’ééh naanááshwoł.

sheep some away 3-1-lose.P-GO almost evening in.vain 3-after 1-run.around.P

didadidoołjah

pl-3DO-2dpl-start.fire.F

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.F

Díí nanise’ hiná.

this plant 3-alive.NI

Díí tsídii bit’oh yisdádeeshjoł, ’áko shį́į́ kónááhoot’éhé tsídii ła’ náábít’oh dooleeł.

this bird 3-nest 3-1-save.F-NCM then maybe next.year bird some again-3-nest future

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Díí tsé t’óó la’ béésh át’é nahalin.

this rock contrary.to.appearances metal 3.be.NI 3-resemble.NI

díłhį́į́h

3DO-2-melt.it.I

Ha’át’íí́sh baa hane’?

What Q 3-for be.told.CI

hadeeshtééł

3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadeizgeed

pl-3DO-3dpl-dig.it.out.P

hazhdééłbįįd

3DO-4-fill.something.up.with.it.P

Hazhóʼí síní. Tʼáadoo naaní’dííldisí.

careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-í

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háí lá sis ligái ííł’įįh?

who-Q belt silver 3-make.U

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

háíníłgizh

3DO-2-cut.it.out.P

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidajiskáá’

pl-3DO-4dpl-investigate.it.P

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Sha’ałchíní ayóó niłch’í naalkídi deineł’į́ ’áko ndi shí éí shináá bąą adin.

1-children very air 3-move.I 3-3.look.I however I 1-eyes 3-on doesn’t exist.

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shilééchąą’í bikéé’ yishááł.

my.dog 3-following 1-go.Prog

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ sik’is t’áá yiiłtsą́ą́ nít’ę́ę́’.

still long-ago 1-friend just 3-1-see.P past

T’áá binaa naasháa dooleeł

just 3-nearby 1-walk.I FUTURE

T'áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.

just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Tó háálínídi ’ahéédidiit’ashałní’ní’ą́ągo.

spring-at refl-1du-meet.F noon-GO

Tóógóó łį́į́’ ’ałkéé’ deíkááh.

water-to horse RECIP-behind 3-walk.pl.Prog

Yá’át’éehgo yínááł.

be.good.I-GO 2-go.sg.Prog

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi, háádish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yiyííyą́ą́’

3DO-3-eat.it.P