Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ísh tł’óo’di nanilnishgo nee ’ałní’ní’ą́?

yesterday-Q outside-at 2-work.CI-GO 2-with noon

’Ajóółháásh laanaa.

4-sleep.O wish

’Azhą́chíil ndi dibé ch’ínínil.

even 3-snow.I but sheep 3-1-release.P

’Ałah ’aleehgóó deesháál nínízinísh doodago béésh nitsíkeesí daats’í bee nidoonááł ’éí doodago t’áá hooghanídi daats’í KTNN yídíiłts’iił?

meeting-to 1-go-F 3-2 want.NI-Q or computer possibly 2-watch.F or just home-at possibly KTNN 3-2-listen.F

’Ałk’idą́ą́’ ch’iyáán ’ ádayiilaa léi’ ła’ ’ánáádeiilyaa.

long.ago food pl-3-3-make.P Indef. some again-pl-3-1dpl-make.P

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

Béeso bá hooghan góne’ shił ha’ashch’ą́ą́l dóó ’azéé’ííł’íní bił yah ’ííyá.

money 3-for building inside 1-with 3-go.up.as.elevator.P and doctor 3-with into 1-GO.P

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Da’diidį́į́ł.

pl-1dpl-eat-pl.F

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

dayííshóó’

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.P

Dá ák’ehdi shizhé’é bił nishishnish j́į́į́dą́ą́.

Plant.field-at 1-father with 3-1-worked.P today.past

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

Díí nanise’ hiná.

this plant 3-alive.NI

dínółkaad

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

hadadínóołchał

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadééłbįįd

3DO-1-fill.something.up.with.it.P

hadínóołchał

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).F

hayíígeed

3DO-3-dig.it.out.P

hazhniłchaad

3DO-4-card.it.(as.in.wool).I

Háísh ’átsą́ą́’ jóyą́ą́’ laanaa nízin?

Who ribs 4-eat.O hope 3-3-want.CI

háínígeed

3DO-2-dig.it.out.P

Kin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.

Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NI

Masí dó’ nee holǫ́ǫ́’ísh łí?

cat DÓ’ 2-with exist.NI-Q ŁÍ

neilé

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nilį́į́’ de’lóós.

2-horse here 3-2-lead.I

nizhdooleeł

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.F

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh.

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

Sitsóí ’ólta’góó dah diigháahgo ła’ béeso baa yish’ááh.

1-grandchild school-toward up 3-start.to.go.I-GO some money 3-to 3-1-give.SRO.U

T’ahádą̨́ą́’ dah ’ayítł’óh.

before.thus up 3-2-loom.set.I

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

Tsiiyi’di náá’dzítseeł yiits’a’.

forest.up.to 4-again.chop in.sound.R

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

yishhį́į́h

3DO-1-melt.it.(snow).I

Yiską́ągo łį́į́’ ’ahaniniilkaad dooleeł.

tomorrow-GO horse 1dpl-round.up.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Yiską́ągo daats’í doodaii’ naakiiską́ągo daats’í dah dideeshááł.

tomorrow.GO maybe either two.tomorrow-GO or start.off 1-start.go.F

Yiłką́ą́dą́ą́’ n’diish’na áádóó ’olta’goo dah diiyá.

Dawn.last 1-got.up and school.GOO off.to 1-walk.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with 3-happy.NI NEG 3-become.F

ʼAwéé chʼídeeldloʼ. ʼA’áshįįh daatsʼí nihee dahólǫ́.

baby 3-laugh.P Navajo.salt perhaps 2dpl-with pl-HO-exist.NI