Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?

meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI

’Átséétł’éédą́ą́’ lą’í nahoołtą́.

before-last.night many around-3-rain.P

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.

meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F

Ashkii hooghan gone’ ałhosh.

boy hogan inside 2-sleep.NI

At'ééd aní shí k'ad naalyéhé báhooghango déyá. Nit'éé' bimá aní k'adee' da'iigháásh.

girl 3-say.IP 1-now goods 3-for-home-GO directional-go. past 3-mother 3-say.IP now time-sleep.

bik’ídadohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’aa dé ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.

travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.

Ch’éénísh’į́įgo náá’deeshtł’óół nissin.

out summer.GO 1-again.weave.F 1-desire

Chidí ’ániidígíí naháłnii’ nít’éé’ bee lą́ą́ shąąh háájil.

car new-ÍGÍÍ One 3-1-buy.P-GO 3-with many 1-on 3-charge.P

Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo n ’adazh’niiyą́ą́’?

Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happen

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

deiilzhóóh

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.I

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh dzinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

didiiljéé’

3DO-1dpl-start.fire.P

didíłjeeh

3DO-2-start.fire.I

Díí tsé t’óó la’ béésh át’é nahalin.

this rock contrary.to.appearances metal 3.be.NI 3-resemble.NI

Ha’át’íísh baa hane’?

What Q 3-for be.told.CI

Ha’át’íísh biniinaa naníchxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

hainiłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).I

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

K’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.

now hogan-toward 1-go.Prog FUT

Na’níle’dii k’ida’diil, t’áadoo dadínéesą́ą da.

dismay pl-3-1dpl-plant.P NEG pl-3-grow.P NEG

Naaltsoos bikáá’ na’aníshí bikáa’gi si’ą́.

book desk 3-on-at up 3-lie.SRO.SPN

neiskáá’

3DO-3-investigate.it.P

nidaohłé

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Shilééchąą’í b na’nishkaadgo jooł b ’abíńjíshhałgo yikéé’ náádiilwo’.

1-dog 3-with 1-herd.CI ball 3-for 3-1-bat.R-GO 3-after 3-run.R

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

Sitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá kintahdi ’ííyą́ą́’ nidi náá’áshdą́.

just town-at 1-eat.P but 3-1eat.R

T’áá shǫǫ hooghandi nádzáá lá.

good.thing home-at 3-return.P DISC

T’óó la’ sékwii.

contrary.to.appearances 1-naseous.SP

Tsiiyi’di náá’dzítseeł yiits’a’.

forest.up.to 4-again.chop in.sound.R

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I

yishą́

3DO-1-eat.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yíshóó’

3DO-1-brush/comb.it.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P