Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ahbínígo ch’éshááh ’áádóó sodiszįįh.

morning-GO 1-go.out.U and.then 1-pray.U

’Ashiiké yázhí nináádaa’né.

boys young pl-3-play.R

’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.

meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

At’ééd na’abąąs yíhooł’ą́ą’go bimá yił ’oołbąs.

girl driving 3-3-learn.P-GO 3-mother 3-with 3-drive.Prog

Beeldléí danołtsóós.

blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.I

Ch’iiyáán la’ doo łikan da.

food LA’ NEG 3-sweet.NI NEG

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo n ’adazh’niiyą́ą́’?

Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happen

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

dazhdíníłkaad

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Dá’ák’ehdi nídahodoohgoł.

cornfield-at pl-3-2-hoe.F

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

didínóołkał

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dizhdííłjéé’

3DO-4-start.fire.P

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Doondó’ daatsaah da noolin.

not.even 3-sick.I NEG 3-resemble.NI

dínółkaad

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Gohwééh nayiisnii’diísh b bééhózin?

coffee 3-3-buy.P-at-Q 3-with 3-know.NI

Ha’át’íísh biniinaa naníchxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

Haashíyee' díí azee'dich'ii' bíniitááh hait'éego dich'íí'.

try.and.find.out this chile-burnsr 3-2-try.IP how-GO spicy

hadeidínóołchał

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadoołbįįd

3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hainííłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).P

hanííłchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).P

hazhdééłbįįd

3DO-4-fill.something.up.with.it.P

Jacob 'éí ayóo naalnish

Jacob this.one very 3-work.CI

Ma'ii jooldloshí hane' haigo t'éiyá baa hane'.

coyote 4-walk.Prog-NMLZ story winter only 3-for story

Mary ha’át’íí lá yinízin?

Mary what Q 3-3-want.NI

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidadoohłeeł

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidasoołkáá’

pl-3DO-2dpl-investigate.it.P

Nizhónígo saad ha’oodzíí’ ’áníléehgo bik’e’íłchí.

nicely word HO-speak.P 3-2-make.I-GO 3-2-write.I

Níléidi t’áá bahat’aadí shábitł’óól noolzhee’.

There-at just clear-NOM sun.3.rays 3-rays.I

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there cornfield-at some 4-walk.Prog

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

T’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah dii.

still morning-past work-to up start-1-step.I

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áádoo shich’į’ béésh nídiiłts’į́hí

NEG 1-to phone 2-call.R-Í

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiigish

3DO-2-make.one.cut.in.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi, háádish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yiyíí’aal

3DO-3-chew.it.P

Łeechąą’í gah ’a’áán góne' ’iinííłcháá’á.

dog rabbit hole-ground inside 3-2-chase.P

Łį́į́’ bik’i dah ’ashishnííł.

horse 3-on up 3-1-saddle.I

Łíí’ bił naaldloosh doo ndi yééhósin da.

horse 3-with 3-run.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

ʼAwéé chʼídeeldloʼ; chʼiyáán bá ʼádaʼdoołííł dóó bá niʼdaʼdoonih.

baby 3-laugh.P food 3-for pl-3-2dpl-prepare.F and 3-for pl-3-2dpl-distribute.F