Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Adáádą́ą́’, hééł sinil góne’ hasht’ehooshłaa.
Day.last belongings storage inside 3-1-clean.P’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.
yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I’Adą́ą́dą́ą́’ísh tł’óo’di nishínílnish?
yesterday-Q outside-at 2-work.P’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.
coffee again-1-drink.R’Atiingi chidí léi’ yiiłtsą́.
road-at car INDEF 3-1-see.P’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.
education very 3-strong.IBéégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.
cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.ProgCh’aa déyá ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.
travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.Ch’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.
watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.Rdaołhį́į́h
pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).Ideeshbish
3DO-1-boil.it.Fdidideeshjah
3DO-1-start.fire.Fdidínóołkał
3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).FDíí tł’óół tsin bik’ídísdis.
this rope stick 3-on-3-1-wrap.IDoo kingóó diit’ash da.
NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Proposal with negationfind in Navajo Imperatives
- 1st person inclusive, Let’s!find in Navajo Imperatives
- Ájoolį́į́łfind in Navajo Imperatives
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Ájoolíiłii
Ha’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.
east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.RHa’át’íísh baa hane’?
What Q 3-for be.told.CIHaidą́ą́’ ’a’áán góne’ nishishnish ńt’éé’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.
winter-past mine.shaft 1-work.P past neg 1-with 3-good.N neg
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dą́ą́’ past time’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ne’ behind’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii
- naashnish work
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ńt’éé’ relates to past timesaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
Háí lá sis ligái ííł’įįh?
who-Q belt silver 3-make.Ujidíníłkaad
3DO-4-start.to.herd.them.(animals).Ijishbéézh
3DO-4-boil.it.PKwii sínídáa dooleeł.
here 2-sit.SPN will.be.FLééchąą’í t’áá shǫǫ ’akéé’ nálwod lá.
dog good.thing INDEF-behind 3-return.P DISCNa’níle’dii k’ida’diilyá, t’áadoo dadínéesą́ą da.
dismay pl-3-1dpl-plant.P NEG pl-3-grow.P NEGneidooleeł
3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.Fnidasiilkáá’
pl-3DO-1dpl-investigate.it.Pnisiilyá
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pniłhį́į́h
3DO-2-melt.it.(snow).INíká ’adeeshwoł biniiyé níyá.
2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.PShá bíighah ’azee’ál’į́įdi sédá.
sun proportionate medicine 3-make.I 1-sit.SPNShicheii béeso bideená naalnish.
1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.IShicheii haastihgo łáháda ninálnish.
1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.Rshiilbéézh
3DO-1dpl-boil.it.PT’áá ká ’ooshháásh.
neg 1-go.to.sleep.OT’áá ’ahánigóó yiizįįh
just near 2-stand.IT’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.
really turquoise 3-be.NIT’óó k’asdidą́ą́ dóola bizgoh.
merely nearly-past bull 3-3-gore.PT’óó la’ sékwii.
contrary.to.appearances 1-naseous.SPTs’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.
about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.Rwohtł’ó
3DO-2dpl-weave.it.Iwoshóóh
3DO-2dpl-brush/comb.it.Iyiilzhóó’
3DO-1dpl-brush/comb.it.Pyiitł’ó
3DO-1dpl-weave.it.Iyik’ídeididoodis
pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.FYiską́ągo naaltsoos naa deesh’ááł.
tomorrow book 2-for 1-move.SRO.FYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Náásgóó
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- T’ahdii baa na’aldeehfind in Navajo Imperatives
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- k’ad nowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- tsxį́įłgo quickly, fastsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii




