Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’At’ééd ’éí ch’iyáán ’ál’į́įgi łá’í nidi doo bił bééhózin da.

girl TOP food 3-make.NI-at one but 3-with 3-know.CI NEG

Shichʼéʼé kinaasdaʼgo bitsiiʼ shá beʼdíítłʼóół. Tʼáásh ʼáko?

1-daughter 3-reach.puberty.P-GO 3-hair 1-for 3-2-tie.F just-Q okay

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Adą́ą́dą́ą́’ísh tł’óo’di nishínílnish?

yesterday-Q outside-at 2-work.P

’Amásání léi’ dibé yázhí yootééł.

grandmother INDEF sheep little 3-3-carry.AnO.Prog

Át’ah ’índa shaa náádíídááł.

later 1-to again-2-come.F

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Bá ólta’í la’ t’áá shǫ́ǫ́ da nihaa joozba’.

3-teacher some at.least such.as 1du-about 3-care.P

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

deiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).P

Dibé tóógóó dínóshkaad.

sheep water-toward 3-1-start.herd.O

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.I

Díí jį́ ’áłchíní nááda’ołta’.

this day children again-pl-3-study.R

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Doochǫǫł á’ego!

repulsive 3-be.NI-GO

dííłhį́į́’

3DO-1-melt.it.P

hadííníłbįįd

3DO-2-fill.something.up.with.it.P

Háadi lá dibé nidahaniih?

where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CI

Hádą́ą́’ ’áłtsé chidí naat’a’í n nast’a’?

When past first airplane 2-with 3-fly.P

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

jishbéézh

3DO-4-boil.it.P

K’ad hooghangóó nááshdááł dooleeł.

now hogan-toward 1-go.Prog FUT

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nibéézh bee hane’é doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shí ’éí doo shił bééhozin da nít’éé’.

1-possessive TOP NEG 3-3-knowledge.CI NEG past

T’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah dii.

still morning-past work-to up start-1-step.I

T’áadoo hosh niyą́ní.

T’ÁADOO cactus 3-2-eat.I-Í

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

Tį’ ninádeiilnish.

let’s.go again-pl-1dpl-work.R

woohdlą́ą́’

3DO-2dpl-drink.it.P

wooshóó’

3DO-2dpl-brush/comb.it.P

Yéego ’ííníłta’, she’awéé’, ’áko nizhónígo ni’dííłtah.

really 2-study.NI 1-baby so well 2-graduate.F

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

yíshóó’

3DO-1-brush/comb.it.P

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P

ʼDa'azhishgóó, sis łigaii shaʼ díílééł.

dance-to 1-go.F belt silver 1-borrow 3-lend.SFO.F