Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ajóółháásh laanaa.

4-sleep.O wish

’Ałk’idą́ą́’ ch’iyáán ’ ádayiilaa léi’ ła’ ’ánáádeiilyaa.

long.ago food pl-3-3-make.P Indef. some again-pl-3-1dpl-make.P

’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę bíneeshdlį́įgo yíłta’.

long.ago pl-story past 3-1-admire.I-GO 3-1-read.P

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Eii bóhólníih ni.

that FOC 3-lead.Prog EMPH

Baa dahwiinít’ínígíí sh bééhodoozįįł nissin.

agenda 1-with 3-about-ho-find.out.F 3-1-want.NI

Chidí ’ániidígíí naháłnii’ nít’éé’ bee lą́ą́ shąąh háájil.

car new-ÍGÍÍ One 3-1-buy.P-GO 3-with many 1-on 3-charge.P

Da'iigisgo deekai yéeni t'oo naalyéhí bá hooghangóó nisiikai.

pl-3-wash-GO walk.pl.F aforementioned merely goods 3-for home-to roundtrip

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

dadołhį́į́h

pl-3DO-2dpl-melt.it.I

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

dazhdooyį́į́ł

pl-3DO-4dpl-eat.it.F

deiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

deishbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.P

didadołjeeh

pl-3DO-2dpl-start.fire.I

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

diidį́į́ł

3DO-1dpl-eat.it.F

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Doo t'áá k'ad nich'i' hasdzíí da.

do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEG

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

Gohwééh nayiisnii’diísh b bééhózin?

coffee 3-3-buy.P-at-Q 3-with 3-know.NI

Ha’át’íí baa ’áłah ’aleeh jiní?

what 3-for meeting 4-say.NI

Ha’át’íí́sh baa hane’?

What Q 3-for be.told.CI

Haaláyéé diitlʼééʼ ʼajiłhwosh.

caution this-night 4-sleep.I

Haashíyee' díí naak'ee sinilí biniitááh t'áá daats'í bee hoot'į́.

try.and.find.out this eyeglasses 3-2-try.IP just maybe 3-with area-pas-see.Prog.N

haiilgéésh

3DO-1dpl-cut.it.out.I

hanishchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).I

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

Haánee’ náánááshdáał dooleeł.

well 1-again-walk.R future

Háí lá sis ligái ííł’įįh?

who-Q belt silver 3-make.U

Hodíínáá’ágo bááh dootł’izhí ła’ deeshį́į́ł.

after.a.while-GO bread blue some 1-eat.F

Joe dóó Louise dóó Kii dahataał.

Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CI

jííłhį́į́’

3DO-4-melt.it.(snow).P

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Na’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.

1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

Shich’é’é bi’éé’ bá ’áshłéehgo naat’ą́hí hááłgizh.

1-daughter 3-clothes 3-for 3-1-make-I 1-GO fabric I-cut.P

Shimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.

1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past

Shimá dóó shizhé’é Yootóodi ’ółta’ ńt’éé’.

1-mother and 1-father Santa.Fe-at 3-go.to.school.NI past

T’áá ’aaí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.

truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEG

T'ááła'í naahai yę́ędą́ą́' naanish yiséłbą́.

one year past work 3-1-earn.P

Tó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́lágo.

soda 1-from 3-1-drink.O don’t

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

yishtł’ó

3DO-1-weave.it.I

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P