Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

Ch’ééníshį́įgo náá’deeshtł’óół nissin.

return.summer.GO 1-again.weave.F 1-desire

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I

’Asdzą́ą́ Báhóózhóní yinishyée dooleeł.

woman happy 1-called.NI FUT

’At’ééd t’áá shǫǫ kinaasda’.

girl just good 3-puberty.P

’Atsą́ą́’ ła’ jóyą́ą’ le’.

ribs some 4-eat.O desire

’Awéé’ dah biséłdá.

baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN

’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.

very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Áádóó éí haa daadzaa?

and.then TOP what pl-3-do.P

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

bik’ídadeediz

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Ch’ééh la’ baa ntséskees.

in.vain puzzlement 3-about 1-think.I

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

dadiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.P

dajííyą́ą́’

pl-3DO-4dpl-eat.it.P

daooshóó’

pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.P

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

daołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.I

deishbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.P

dizhdiłjeeh

3DO-4-start.fire.I

Haalá tʼáá ʼéiyá yiníle ni’?

how-Q just TOP 2-name.NI remember

haashgéésh

3DO-1-cut.it.out.I

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeeshtééł

3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.F

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

Haánee’ náánááshdáał dooleeł.

well 1-again-walk.R future

Háadi lá dibé nidahaniih?

where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CI

Kin góne’ siié jiní.

house in 1dpl-sit.I DISC 4-say.I

Ma’ii jooldloshí hane’ haigo t’éiyá baa hane’.

coyote 4-walk.Prog-NMLZ story winter only 3-for story

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Nahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.

rain hope just pl-3pl-want.O

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there cornfield-at some 4-walk.Prog

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Níwe, tʼáádoo ʼabeʼ tʼóó bee naninéʼhí. Hazhóʼó nidlą́.

stop NEG milk just 3-with 2-play.R-NEG properly 3-2-drink.I

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.

1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.P

Shitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

Shí shik’ehgo hoogáał ni.

I FOC 1-follow-GO ho-move.Prog EMPH

T’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.

May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.P

Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.

basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NI

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yiyííyą́ą́’

3DO-3-eat.it.P

Ła’ nááhai yę́ędą́ą́’ Tóta’di daashin niiłtsą́ą ni’.

one year prior Farmington-at wasn’t.it 2-1-see.P remember