Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.

morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI

’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.

terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI

’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę bíneeshdlį́įgo yíłta’.

long.ago pl-story past 3-1-admire.I-GO 3-1-read.P

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

'Ólta’góó deínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.PROG

Asdzání ní’jookąąhgo kintahdi nijighá.

woman-NOM Rep-3a-beg.I-GO town-at about-3a-walk.I

Át’ah ’índa shaa náádíídááł.

later 1-to again-2-come.F

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

Ch’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.

watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.R

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

Chidí ’ániidígíí beít’ą́ą́ léi’ ’áyąąńda bił dahózhǫ́.

car new-ÍGÍÍ 3-to-3-pass-bring.SRO.P since no.wonder 3-with pl-3-good.NI

dadidínóołkał

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

dajííshóó’

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.P

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

didoołhįh

3DO-2dpl-melt.it.F

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

doołbish

3DO-2dpl-boil.it.F

Haalá t’áá ’éiyá naaltsoos niníłtsooz ni’.

what-Q just TOP paper 3-1-put.FFO.P recall

hadaołgéésh

pl-3DO-2dpl-cut.it.out.I

Hastiin t’áá baa wóólyeed lágo.

man see.to.it to.him 2-run.to.O NEG-wish

Háadi lá dibé nidahaniih?

where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CI

Jacob 'éí ayóo naalnish

Jacob this.one very 3-work.CI

Na’azhǫǫshgi díkwíí shį́į́ shaa woobįįh?

hoop.and.pole.game-at how.much 1-to pass-win.I

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

Ná'áł'ah doo ndi yiyiichįįh da.

3-butcher.CI NEG 3-good.at.NP NEG

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

T’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.

really turquoise 3-be.NI

T’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.

really turquoise 3-be.NI

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

Tsé bikáa’gi béésh dah si’ą́.

rock 3-on-at knife up 3-sit.SNP

Tséíłkéí nidaanéego dahonółne’ laanaa daniidzin.

teens pl-3pl-play.I-GO pl-3pl-win.O hope pl-3pl-think.P

Tsídii t’áyaalchíí’ wolhígíí bit’a’ danizhóní yee’.

bird wing-under-red 3-name.NI-NMLZ 3-wing pl-3-pretty.NI really

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

yiigish

3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

Yiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)

tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)

Yiską́ągo łį́į́’ ’ahaniniilkaad dooleeł.

tomorrow-GO horse 1dpl-round.up.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with 3-happy.NI NEG 3-become.F

ʼÉí ʼashkii hanii, habééso hólǫ́!

that boy NEG.FOC 4-money 3-exist.NI