Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahwééh náshdlį́į́h áádóó naanishgóó yishááh.

coffee again-1-drink.R then work-toward 1-go.I

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO

’Ayóo la’ deesdoi, nahóółtą́ą́’ laanaa.

very disc 3-hot.SPN 3-rain.O hope

’Ákǫ́ǫ́ shił díí’ash.

there 1-with 2sg-go.du.F

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

’Ólta’góó dayínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.I

Ałk’idą́ą́’ ’éiyá naadą́ą́’ ’ayóo k’éédadiilyééh ńt’éé’. Díísh jį́įdi ’éiyá kindę́ę́’ nidahiilniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-from pl-3-1dpl-buy.CI

Ałk’idą́ą́’ ’éiyá naadą́ą́’ ’ayóo k’éédadiilyééh ńt’éé’. Díísh jį́įdi ’éiyá kindi nidahaniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-at pl-3-pass-buy.CI

bik’ídidiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

Chidíłtsooí bidááh síńzį́dooleeł.

car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUT

dadizhdínóołkał

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

dajiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).I

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

Dibé bits’į́’ daodą́ą́’ lágo.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LÁGO

diidį́į́ł

3DO-1dpl-eat.it.F

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Díkwíí jį́ shą’ nanilnish?

how.many Q days 2-work.I

Doondó’ daatsaah da noolin.

not.even 3-sick.I NEG 3-resemble.NI

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

Hádą́ą́’ dii hooghan ’íinilaa?

when-past this hogan 3-2-make.P

Háí lá ’ałhosh?

who Q 3-sleep.I

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

jidiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.I

K’ad niba’ sédáa dooleeł.

now 2-wait 1-sit.SPN FUT

Kwii ’áłah ’aleeh léi’ hasht’e náádahojidlééh.

here together meet since prepare again-pl-area-4-tidy.up.R

Lééchąą’í t’áá shǫǫ ’akéé’ nálwod lá.

dog good.thing INDEF-behind 3-return.P DISC

Mósí dóó łeechą́ą́’ii’ baniłts’ood’ii’, bił hózhǫ́.

cat dog 3-1-feed.P-and 3-with 3-happy.NI

Naa’ółí hanii náneeskaadí bił yíyą́ą́’. ’Alóós ga’ (yíyą́ą́’).

bean NEG.FOC tortilla 3-with 3-1-eat.P | rice FOC (3-1-eat.P)

neilé

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nida’iilyéego ’áłt’ąą yiską́ągo ’índanááł doo.

pass.pay.I-go after.all tomorrow only.then 2-come.Prog future

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nízhánee’ saabiihi’níłí bóhwiinił’ą́ą́’.

2-good.thing-NEE’ computer 3-2-learn.P

Shį́įhgo, doo haigo sin hadidii’áał da.

summer-GO, NEG winter-GO song start-2.sing.F NEG

T’ah kodą́ą́’ kélchí nahideeshnih.

still now-past moccasin 3-1-buy.F

T’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.

really turquoise 3-be.NI

T’áá sáhí ʼííníyą́ą́ʼ. Tʼáá shǫǫ da ʼíyą́ shididííniił.

only.you 2-eat.P T’ÁÁ SHǪǪ DA 2-eat.I 1-2-tell.F

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tóógóó łį́į́’ ’ałkéé’ deíkááh.

water-to horse RECIP-behind 3-walk.pl.Prog

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yéego nihee nahóółtą́ągo yá’át’ééh doo yę́ę ’áko shį́į́ naadą́ą́’ dadinóosééł.

hard.GO 1pl-on 3-rain.P.GO 3-good future wish then maybe corn 3pl-grow.F

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog

Łeechąą’í gah ’a’áán góne’ ’iinííłcháá’á.

dog rabbit hole-ground inside 3-2-chase.P