Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.

baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O

’Ániid ’iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

Béeso bá hooghan góne’ shił ha’ashch’ą́ą́l dóó ’azéé’ííł’íní bił yah ’ííyá.

money 3-for building inside 1-with 3-go.up.as.elevator.P and doctor 3-with into 1-GO.P

bik’ídidoohdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Chidí bik’ee heesh’ááł.

car 3-tire 3-1-move.SRO.Prog

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

deeshbish

3DO-1-boil.it.F

deiidlą́ą́’

pl-3DO-1dpl-drink.it.P

deiyííyą́ą́’

pl-3DO-3dpl-eat.it.P

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.F

Díí nanise’ hiná.

this plant 3-alive.NI

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

hadadéélbįįd

pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

hadajishgizh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.P

hadeeshtééł

3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.F

Hahgo lá tá’dinigizh?

When part 2-shear.F

haoogeed

3DO-2dpl-dig.it.out.P

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

Hodíína’go ch’í’deeshnił.

later.GO out.animals.F

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

jiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.(snow).I

Naaki nááhaigo shich’é’é náá’íídeeshtah, ní.

Two year.GO 1-daughter again.school.F said.

Náá’íídéeshtah nisin doodago t’óó siláogóó deeshááł.

again-1-go.school.F 1-want or merely military-to 1-go.F

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidiilyeeł

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

niłbéézh

3DO-2-boil.it.I

Níléidi t’áá bahat’aadí shábitł’óól noolzhee’.

There-at just clear-NOM sun.3.rays 3-rays.I

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Sha’ałchíní ayóó niłch’í naalkídi deineł’į́ ’áko ndi shí éí shináá bąą adin.

1-children very air 3-move.I 3-3.look.I however I 1-eyes 3-on doesn’t exist.

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá shǫǫ t’áadoo chidí bitoo’ nihits’ą́ą́’ ’asdįįd da.

just good NEG car 3.poss-gas 1pl-away 3-dwindle.P NEG

Tó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.

bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.P

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

Tł’éédą́ą́’ shį́į́ nida’a’nééhgóó nidadziskai.

last.night perhaps game-to pl-3-3-go.pl.P

yik’ídéididis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.I

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

yí’aal

3DO-1-chew.it.P

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F