Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahwééh ła’ wóshdlą́ą́’.

coffee some 3-1-drink.O

’Azhą́ shaa jidiijéé’ ndi, t’áá hwéé deeshwoł.

even.though 1-from-4-start-run.P just but 1-run.F

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Eii bóhólníih ni.

that FOC 3-lead.Prog EMPH

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

At’ééd na’abąąs yíhooł’ą́ą’go bimá yił ’oołbąs.

girl driving 3-3-learn.P-GO 3-mother 3-with 3-drive.Prog

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

bik’ídisoodiz

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

Ch’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.

watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.R

Da’ dichin nínízin?

Q hungry 2-want.NI

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

deiilzhóó’

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.P

Dibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?

sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NI

Dibé t’áá daaztsą́ą́ lágo bik’íníyá.

sheep just pl-3-die.P DISC-GO 3-onto-1-come.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

didishjeeh

3DO-1-start.fire.I

Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.

this night only.then uninterrupted 1-sleep.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo, dádiʼnítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Dooládóʼ Diné Bizaad nanitł’ah da lá.

certainly Navajo language 3-difficult.CI as.such discover

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

Díí ’áʼkáán háidíígíísh nahiidiilnih?

TOPIC flour which.one-ÍGÍÍ-Q 3-2du-buy.F

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadííłtééł

3DO-2-carry.him/her.up.out.of.something.F

haołgéésh

3DO-2dpl-cut.it.out.I

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Na’ahóóhaidi t’áá shǫǫ nihinááł łį́į́’ nidadoolgoł.

rodeo-at just good 3-1dpl-watch.F horse 3dpl-buck.along.F

Naalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).

trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.P

Naʼahóóhai nitsaa b hoo’aahgóó dóola dííyééł.

rodeo 3-big.NI 3-with areal-space.I-to bull 2-haul.F

nisiilyá

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaanáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.

hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI FUT

T’ah doo béeso ’ałtso ’ádįįhdą́ą́’ chidí bitoo’ nahíłniih.

still NEG money all 3-not.exist.NI-past vehicle 3-fuel 3-2-buy.I

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áá gohwééh baa wóókááh

see.to.it coffee 3-for 2-pour.OC.O

Tó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́lágo.

soda 1-from 3-1-drink.O don’t

Tsídii yázhí biná’neestł’ǫ́ góne’ nahaztą́.

bird little cage inside 3-sit.pl.SPN

yiit’aal

3DO-1dpl-chew.it.P

yishdlą́ą́’

3DO-1-drink.it.P

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiłką́ą́dą́ą́’ n’diish’na áádóó ’olta’goo dah diiyá.

Dawn.last 1-got.up and school.GOO off.to 1-walk.P