Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.
lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI’Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.
morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- Náásgóófind in Navajo Imperatives
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- ’ahbínídą́ą́’ this morningsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dah up at an elevation, off, static, holdingsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.
morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.
terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę bíneeshdlį́įgo yíłta’.
long.ago pl-story past 3-1-admire.I-GO 3-1-read.P’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.
children 3-clothes 3-1-wash.R’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I'Ólta’góó deínóhkááh.
school-toward pl-2dpl-go.pl.PROGAsdzání ní’jookąąhgo kintahdi nijighá.
woman-NOM Rep-3a-beg.I-GO town-at about-3a-walk.IÁt’ah ’índa shaa náádíídááł.
later 1-to again-2-come.Fbik’ídédiz
3DO-1-wrap.it.around.it.PCh’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.
watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.RCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.
formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.IChidí ’ániidígíí beít’ą́ą́ léi’ ’áyąąńda bił dahózhǫ́.
car new-ÍGÍÍ 3-to-3-pass-bring.SRO.P since no.wonder 3-with pl-3-good.NIdadidínóołkał
pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdajiłbéézh
pl-3DO-4dpl-boil.it.Idajííshóó’
pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.Pdidadoołjéé’
pl-3DO-2dpl-start.fire.Pdidazhdidoołjah
pl-3DO-4dpl-start.fire.Fdidoołhįh
3DO-2dpl-melt.it.FDoo ’áłah deiidleeh da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEGDoo ’áłah deiidleeh da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEGdoołbish
3DO-2dpl-boil.it.FHaalá t’áá ’éiyá naaltsoos niníłtsooz ni’.
what-Q just TOP paper 3-1-put.FFO.P recallhadaołgéésh
pl-3DO-2dpl-cut.it.out.IHastiin t’áá ká baa wóólyeed lágo.
man see.to.it to.him 2-run.to.O NEG-wishHáadi lá dibé nidahaniih?
where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CIJacob 'éí ayóo naalnish
Jacob this.one very 3-work.CINa’azhǫǫshgi díkwíí shį́į́ shaa woobįįh?
hoop.and.pole.game-at how.much 1-to pass-win.INáńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.
back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUTnidoohłeeł
3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.FNizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.
beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.PNá'áł'ah doo ndi yiyiichįįh da.
3-butcher.CI NEG 3-good.at.NP NEGŃléígóó díníyáa dooleel.
there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUTShichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.
1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.FShimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.
1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.PT’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.
really turquoise 3-be.NIT’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.
really turquoise 3-be.NITs’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.
about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.RTsé bikáa’gi béésh dah si’ą́.
rock 3-on-at knife up 3-sit.SNPTséíłkéí nidaanéego dahonółne’ laanaa daniidzin.
teens pl-3pl-play.I-GO pl-3pl-win.O hope pl-3pl-think.PTsídii t’áyaalchíí’ wolyéhígíí bit’a’ danizhóní yee’.
bird wing-under-red 3-name.NI-NMLZ 3-wing pl-3-pretty.NI reallywołbéézh
3DO-2dpl-boil.it.Iyiigish
3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.IYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Náásgóó
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- T’ahdii baa na’aldeehfind in Navajo Imperatives
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- k’ad nowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- tsxį́įłgo quickly, fastsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii




