Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O’Asdzą́ą́ Báhóózhóní yinishyée dooleeł.
woman happy 1-called.NI FUT’Atiingi chidí léi’ yiiłtsą́.
road-at car INDEF 3-1-see.P’Awéé’ dah biséłdá.
baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.
terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI’Áádóó hainidzaa?
and.then what-3-2-do.P’Eii łééchą̨ą’í t’áá ’áko taah yilwo’.
that dog immediately water.into 3-run.U’Ólta’góó daats’í deeshááł doodaii’ jooł bee nideeshneeł.
school-toward maybe 1-walk.F or ball 3-with 1-play.Fbik’ízhdidoodis
3DO-4-wrap.it.around.it.FBéeso bá hooghan góne’ saad hazlį́į́’.
bank inside words 3-pas-it.occured.PDa’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?
Q noon-until outside-at 2-work.Pdajoodlą́ą́’
pl-3DO-4dpl-drink.it.Pdeididínóołkał
pl-3DO-3dpl-start.to.herd.them.(animals).FDichin nínízin ya’?
hungry 2-want.NI Qdidadiiljéé’
pl-3DO-1dpl-start.fire.PDíí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.
this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGODíí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.
this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.Doo nídahiyoołnaah da.
neg pl-3-2dpl-resuscitate.I negDoochǫǫł á’téego!
repulsive 3-be.NI-GOdołhį́į́h
3DO-2dpl-melt.it.Idínółkaad
3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Idííłbish
3DO-2-boil.it.FHaalá tʼáá ʼéiyá yinílyée ni’?
how-Q just TOP 2-name.NI rememberhadeidééłbįįd
pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.Phadeidínóołchał
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadééłbįįd
3DO-1-fill.something.up.with.it.PHahgo lá tá’dinigizh?
When part 2-shear.FHáadi lá dibé nidahaniih?
where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CIHáadi lá lį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3-walk.pl.IHádą́ą́’ hooghan ’ájíilaa?
When-past this hogan 3-4-make.PHooghan bikáá’ dah si’ánígíí bíyah da’nii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ’ałhiih nídoołdas da.
hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -káá’ on, on top of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dah up at an elevation, off, static, holdingsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Si-Perfective Neuter (SPN)
- -yah under, beneath’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Neuter Perfective (NP)
- -go verb and subordinating encliticsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
jidíníłkaad
3DO-4-start.to.herd.them.(animals).IMa’ii jooldloshí hane’ haigo t’éiyá baa hane’.
coyote 4-walk.Prog-NMLZ story winter only 3-for storyNa’azhǫǫshgi díkwíí shį́į́ shaa woobįįh?
hoop.and.pole.game-at how.much 1-to pass-win.INa’nízhoozhídi Naasht’éshí ’Atsá’jí yee nááda’alzhish.
gallup.at Zuni.people eagle-way 3-with again-pl-3-dance.RNaalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).
trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.PNichxǫ’ aad ’át’éii">t’áadoo baa nánít’íní.
stop NEG 3-about 2-bother.I-Ínisoolá
3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pniyą́
3DO-2-eat.it.INizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.
beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.PNíléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.
there cornfield-at some 4-walk.ProgSha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.
1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.ProgTł’éédą́ą́, yá’át’ééhgo iiłhaaz. Night.last good.GO 1-sleep.P
Night.last good.GO 1-sleep.PYadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?
can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NIyiilzhóó’
3DO-1dpl-brush/comb.it.PYiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?
tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CIYiską́ągo Na’nízhoozhígóó deet’áazhgo haa’í lá ’adiidį́į́ł?
tomorrow Gallup-to 1dpl-go.du.F-GO where Q 1pdl-eat.F
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -go verb and subordinating encliticsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- déyá start to go
- haa’í whereNa’ídíkid bik’ídáahgi
- lá particle for content questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- Náásgóó
- ’ashą́ eat




