Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.

coffee again-1-drink.R

’Ałah ’aleehgóó deesháál nínízinísh doodago béésh nitsíkeesí daats’í bee nidoonááł ’éí doodago t’áá hooghanídi daats’í KTNN yídíiłts’iił?

meeting-to 1-go-F 3-2 want.NI-Q or computer possibly 2-watch.F or just home-at possibly KTNN 3-2-listen.F

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’Eii ’asdzání t’áá naníle’dii haadzih.

that lady just dismay 3-speak.P

"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.

3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.F

bik’ídadidoohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

Chidí ’ániidígíí naháłnii’ nít’éé’ bee lą́ą́ shąąh háájil.

car new-ÍGÍÍ One 3-1-buy.P-GO 3-with many 1-on 3-charge.P

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

dajoodlą́ą́’

pl-3DO-4dpl-drink.it.P

deiidą́ą́’

pl-3DO-1dpl-eat.it.P

didadidiiljah

pl-3DO-1dpl-start.fire.F

didínóołkał

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Díí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?

this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-Q

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo ndi nálzid da.

not.even 3-scared.NI NEG

Doondó’ daatsaah da noolin.

not.even 3-sick.I NEG 3-resemble.NI

Ha’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.

east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.R

Haalá tʼáá ʼéiyá yiníle ni’?

how-Q just TOP 2-name.NI remember

hadadoołtééł

pl-3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

Hahgo lá tá’dinigizh?

When part 2-shear.F

Hastiin t’áá ’ádzaagóó nahasne’.

man at.random 3-tell.P

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

hazhdééłbįįd

3DO-4-fill.something.up.with.it.P

Jáan naalnishísh?

John 3-work.I-Q

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

Kinaaldáágóó jidóya’ t’óó ’ílį́.

puberty.ceremony-to 4-go.O hope just think

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Náá’íídéeshtah nisin doodago t’óó siláogóó deeshááł.

again-1-go.school.F 1-want or merely military-to 1-go.F

Neeznáadigóó ’oolkiłgo ’áłah ’aleeh daaní.

ten.at-toward time-GO meeting pl-4-say.NI

neizlá

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.P

nisíníłkáá’

3DO-2-investigate.it.P

Shi’éé’ kin bikáá’dóó hadah (or bidah, ’adah) ’ahé’ah.

1-clothes house 3-on-from areal-downward 3-1-toss.FFO.P

Shicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.

1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.P

Shidibé ’ąą’ dinót’į́į́ł laanaa ch’ééh nisin.

1-sheep expanse 3-increase.O wish in.vain 1-want.CI

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

Shinaaí ła’í ndi chizh t’áadoo ła’ yaah ayiitą́ą da.

1-older.brother not.even.one but firewood just-NEG some directional-3-3-gather.P NEG.

Shiyáázh shaa yógháah le’ nissingo sédá.

my.son 1-for 3-arrive.O hope 3-1-want.CI-GO 1-sit.I

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

Tó háálínídi ’ahéédidiit’ashałní’ní’ą́ągo.

spring-at refl-1du-meet.F noon-GO

Tódínéeshzhee’góó hodzoołtsééh laanaa.

kayenta-to areal-4-see.O hope

Tsxį́įłgo łees’áán ’ánílééh; nimásání nihaa níyá!

quickly tortilla 2-make.I 2-mat.grandma 1.pl-to 3-came.P

Tʼáadoo tʼóó yílnishí.

NEG just 2-work.Prog-í

yiidą́ą́’

3DO-1dpl-eat.it.P

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yiską́ągo Bee’eldííldahsinilgóó ’adeesdee’.

tomorrow Albuquerque-to 4-PL.underway.F