Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’At’ééd t’áá ’áhánídi ’ółta’ ’éí biniinaa doo hah dah nídiidáah da.

girl just far-at school TOP 3-cause NEG quickly up start-3-go.I NEG

’Áádóó haa hóót’įįd?

and.then how ho-happened.P

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ ni’deeshjoł.

from.there 1-return.p-GO horse 3-for pl-1-feed.F

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

'Ólta’góó dayínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.I

bik’ídazhdeezdiz

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ídídis

3DO-2-wrap.it.around.it.I

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

daoo’aal

pl-3DO-2dpl-chew.it.P

dayiigish

pl-3DO-3dpl-make.one.cut.in.it.I

deiigish

pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

didadołjeeh

pl-3DO-2dpl-start.fire.I

didíníilkał

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Doo t'áá k'ad nimasii yiyą́ą́ da.

do.not.want.to potatoes 1-eat.P NEG

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

dííłbish

3DO-2-boil.it.F

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Ha’át’íísh nizhé’é nahideeshnih nízin.

what-Q 2-father 3-1-buy.F 3-want.NI

Haaláyéé diitlʼééʼ ʼajiłhwosh.

caution this-night 4-sleep.I

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadeidoołtééł

pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

haołgéésh

3DO-2dpl-cut.it.out.I

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Jacob 'éí ayóo naalnish

Jacob this.one very 3-work.CI

jidiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.I

Kwii sínídáa dooleeł.

here 2-sit.SPN will.be.F

Naaki yiskánídą́ą́’ da’iiníílta’go hahoolzhiizh.

two day-past pl-1dpl-school.NI-GO start-time.passing.P

Náneeskaadi t’áádoo naa’ółí bił yíyą́ą’da. ’Alóós t’éiyá yíyą́ą́’.

Tortilla-N (t’áá)doo-NEG Bean-N bił-3-with yíyą́ą’da-3o-1s-eat.P NEG Rice-N t’éiyá-only yíyą́ą’-3o-1s-eat.P.

Nicheii nida’iiníísh góne’é kingóó ’ałnánádáah łeh.

2-grandfather Friday on store-to 3-go.R usually

Nihimásání ha’át’íí lá yinízin?

1dpl-grandmother what LÁ 3-3-want.NI

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

niłhį́į́h

3DO-2-melt.it.(snow).I

Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.

1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.Prog

Shiníbaal doo tó biníkáoogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.

1-tent NEG water 3-through-3-flow.I prepare.against 3-1-make.P

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

T’ah nagháíí yę́ędą́ą́’ ’áłchíní nízaadi da’ółta’ nít’ę́ę́’.

still there past children far-at pl-3-read.I past

T’áá ’aaí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.

truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEG

Tóbąąhgóó yishtł’ééł.

river-toward 1-run.Prog

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

Tsxį́įłgo naalkidígíí neeznáá yidziihgo Jóhonaa’éí daolyéii ch’ééh ’iih da’ałne’ nít’éé’ ’áłt’ąą ’ałtso ’o’oolkidgo ’índa ’iih da’asne’.

fast-GO 3-tick-ÍGÍÍ ten 3-remain.I-GO Suns pl-3-call.NI-NMLZ in.vain 3-into pl-3-3-throw.I past until.after all clock-go finally 3-into pl-3-3.throw.P

woohgish

3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yiyíí’aal

3DO-3-chew.it.P

yíníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.(snow).P

Łáháda ’ach’íí’ náshdį́į́h.

now.and.then rolled.intestine 1-eat.R

ʼAwéé chʼídeeldloʼ. ʼA’áshįįh daatsʼí nihee dahólǫ́.

baby 3-laugh.P Navajo.salt perhaps 2dpl-with pl-HO-exist.NI