Your search for * biihidzóhí 50 entries

Shilééchąą’í ín">t’áadoo ’ayání dibé yikéé’ ’eelwod.

1-dog NEG 3-eat.I-NEG sheep 3-after 3-run.P

’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.

coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U

’Aoo’, shí dó’ t’áá ’ákwíinisin.

yes 1 also just 1-think.so.NI

Chidí naat’a’í nihił dah diit’a’.

airplane 1dpl-with up 3-fly.P

Chidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghą́ą́’góó daats’í?

airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhaps

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

dideidiłjeeh

pl-3DO-3dpl-start.fire.I

diilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.P

Díigi ’át’éego yigááł.

this-similar.to 3-walk.Prog

Doozhǫǫgo da’ííłta’ígíí t’éiyá yá’át’éehgo naanish bá dahólǫ́.

satisfactory pl-3-study.P-NOM only 3-good.N-GO work 3-for pl-3-exist.NI

Dziłdę́ę́’ hoołtį́į́ł ńt’éé’ t’áá nihich’į’jį’ ’ásdįįd.

mountain-from areal-rain.Prg past just 1pl-toward-up.to 3-disappear.P

Gólízhii dégo dasidoo’į́įgo da’oołzhish nỉ.

skunk up-GO pl-3-look.I-GO pl-3-dpl-dance.I

Ha’a’aahdę́ę́’ t’áá ’ííyisíí niyolgo t’áá bá hádzidgo ’át’é.

east-from real wind-GO dangerous 3-be.NI

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo ’azee’ál’į́į́góó nisíníyáa da?

why-Q NEG hospital-to 2-go.sg.P NEG

Ha’át’íí biniinaa náníldzid?

what 3-cause 2-fear.I

Ha’át’íí biniiyé shą́ą́h ńdídááh?

what 3-because 1-passing.by 2-go.I

ha’át’íí biniyé/ biniinaa

haahláyéé

hadadíníilchał

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hádą́ą́’

H lá bá nidáá’?

who Q 3-for 2-enemyway.ceremony

Házho’ó bidahół’aah, t’áá ká bił da’oosiih.

well 3-pl-2-learn.I just prevent 3-with pl-2-mess.up

K’i’diiláá nít’éé’ t’óó tsé’édin ch’osh sits’ą́ą́’ yaa tįįh yikai.

3-1-plant.I past just intense bug 1-on 3-to infest 3-move.pl.P

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Mósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.

kitten 2-mother 3-from away-3-go.P

Nanise’ígíí ch’iyáán daohsą́ ’áko bee nihits’íís bitah yá’ádahoot’ééh dooleeł.

plant-ÍGÍÍ food pl-2-eat.I so 3-with 2pl-body 3-among pl-3-good.NI future

Nichxǫ’ doo ájíníi da.

stop NEG 4-say.thus.NI NEG

Shash niidlı̨́ı̨́ lá jiní.

bear 1pl-BE.NI emph 4-say.I

Shibíík’issii be’ak’id gódei bił dé’áázh.

1-friend lake areal.up 3-with 2-walk.I

Shighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.

1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.P

Shimáhą́ą ’ayóó ’ajitł’ó łeh ne’

1-mother-late very 3-weave-DI often recall

Shinék’eesinilí shee hólǫ́ǫgo t’éiyá bee ’eesh’į́.

1-me glasses 3-there exist.NI with only 3-with1-see.N(Prpg:??)

Shizhé’é bidá’ák’eh shicheii bidá’ák’eh táadi yilááh ’ánáníłtso.

1-father 3-field 1-grandfather 3-field three-at 3-beyond 3-again-big.NI

Shínaaí tł’éédą́ą́’ hááhgóóshį́į́ Bilagáanak’ehjí bitsąąh yáłti’.

1-brother night-last somehow English 3-sleep 3-talk.P

T’ah doo béeso ’ałtso ’ádįįhdą́ą́’ chidí bitoo’ nahíłniih.

still NEG money all 3-not.exist.NI-past vehicle 3-fuel 3-2-buy.I

T’ah doo la’ tł’oh ła’ baa náánágeeh da.

not.yet DISC hay some 3-for 3-haul.I NEG

T’ahdíish hasht’e’ adílnééh, t’áá shǫǫ da ałtsé ’ahwééh dííłbísh yę́ę ni’.

still-Q hasht’e’ 2-get.ready, just good da first coffee 3-2-boil.I past wish

T’áadoo ’adíłts’inígo t’éiyá nił ’ákǫ́ǫ́ deesh’ash.

NEG 3-2-punch.RI-NEG-GO only 2-with there 1du-go.F

T’áadoo da’iidą́ą́’góó dichin bik’ee daneejéé’.

NEG 3-1dpl-eat.P-to hunger on-count-of-it 3-3dpl-went-to-bed.P

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áá ká ’adah ’ooshgeeh

NEG down 1-fall.O

T’áá ká k’éé’yółchxǫǫh

Neg 3-erase.O

T’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.

May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.P

T’áá binaa naasháa dooleeł

just 3-nearby 1-walk.I FUTURE

T’áá áłdįįh kǫ́ǫ́ kéyah holǫ́.

just ready here land 3-EXIST

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tł’éédą́ą́’ t’áadoo hazhó’í ’ííłhaazh da léi’ bił nisin.

night.last NEG good 1.sleep.P NEG since sleepy 3-1.desire.NI

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote