Your search for * biihidzóhí 50 entries
Shilééchąą’í íín">t’áadoo ’ayání dibé yikéé’ ’eelwod.
1-dog NEG 3-eat.I-NEG sheep 3-after 3-run.P’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.
coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U’Aoo’, shí dó’ t’áá ’ákwíinisin.
yes 1 also just 1-think.so.NIChidí naat’a’í nihił dah diit’a’.
airplane 1dpl-with up 3-fly.PChidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghą́ą́’góó daats’í?
airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhapsDa’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?
Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NIdideidiłjeeh
pl-3DO-3dpl-start.fire.Idiilyį́į́’
3DO-1dpl-melt.it.PDíigi ’át’éego yigááł.
this-similar.to 3-walk.ProgDoozhǫǫgo da’ííłta’ígíí t’éiyá yá’át’éehgo naanish bá dahólǫ́.
satisfactory pl-3-study.P-NOM only 3-good.N-GO work 3-for pl-3-exist.NIDziłdę́ę́’ hoołtį́į́ł ńt’éé’ t’áá nihich’į’jį’ ’ásdįįd.
mountain-from areal-rain.Prg past just 1pl-toward-up.to 3-disappear.PGólízhii dégo dasidoo’į́įgo da’oołzhish nỉ.
skunk up-GO pl-3-look.I-GO pl-3-dpl-dance.IHa’a’aahdę́ę́’ t’áá ’ííyisíí niyolgo t’áá bá hádzidgo ’át’é.
east-from real wind-GO dangerous 3-be.NIHa’át’éegoshą’ t’áadoo ’azee’ál’į́į́góó nisíníyáa da?
why-Q NEG hospital-to 2-go.sg.P NEGHa’át’íí biniinaa náníldzid?
what 3-cause 2-fear.IHa’át’íí biniiyé shą́ą́h ńdídááh?
what 3-because 1-passing.by 2-go.Iha’át’íí biniyé/ biniinaa
haahláyéé
hadadíníilchał
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).FHáí lá bá nidáá’?
who Q 3-for 2-enemyway.ceremonyHázho’ó bidahół’aah, t’áá ká bił da’oosiih.
well 3-pl-2-learn.I just prevent 3-with pl-2-mess.upK’i’diiláá nít’éé’ t’óó tsé’édin ch’osh sits’ą́ą́’ yaa tįįh yikai.
3-1-plant.I past just intense bug 1-on 3-to infest 3-move.pl.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- nit’ee’ pastfind in Navajo Particle Lexicon
- t’óó tsé’édin become continually worse, more intensivefind in Navajo Particle Lexicon
- -ts’ą́ą́’ away from, separating from, derived from’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -aa to’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- tiih, tįįh intofind in Navajo Particle Lexicon
K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.
1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEGMary ha’át’íí nayiisnii’?
Mary what 3-3-buy.PMósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.
kitten 2-mother 3-from away-3-go.PNanise’ígíí ch’iyáán daohsą́ ’áko bee nihits’íís bitah yá’ádahoot’ééh dooleeł.
plant-ÍGÍÍ food pl-2-eat.I so 3-with 2pl-body 3-among pl-3-good.NI futureNichxǫ’ doo ájíníi da.
stop NEG 4-say.thus.NI NEGShibíík’issii be’ak’id gódei bił dé’áázh.
1-friend lake areal.up 3-with 2-walk.IShighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.
1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.PShimáhą́ą ’ayóó ’ajitł’ó łeh ne’
1-mother-late very 3-weave-DI often recallShinék’eesinilí shee hólǫ́ǫgo t’éiyá bee ’eesh’į́.
1-me glasses 3-there exist.NI with only 3-with1-see.N(Prpg:??)Shizhé’é bidá’ák’eh shicheii bidá’ák’eh táadi yilááh ’ánáníłtso.
1-father 3-field 1-grandfather 3-field three-at 3-beyond 3-again-big.NIShínaaí tł’éédą́ą́’ hááhgóóshį́į́ Bilagáanak’ehjí bitsąąh yáłti’.
1-brother night-last somehow English 3-sleep 3-talk.PT’ah doo béeso ’ałtso ’ádįįhdą́ą́’ chidí bitoo’ nahíłniih.
still NEG money all 3-not.exist.NI-past vehicle 3-fuel 3-2-buy.IT’ah doo la’ tł’oh ła’ baa náánágeeh da.
not.yet DISC hay some 3-for 3-haul.I NEGT’ahdíish hasht’e’ adílnééh, t’áá shǫǫ da ałtsé ’ahwééh dííłbísh yę́ę ni’.
still-Q hasht’e’ 2-get.ready, just good da first coffee 3-2-boil.I past wishT’áadoo ’adíłts’inígo t’éiyá nił ’ákǫ́ǫ́ deesh’ash.
NEG 3-2-punch.RI-NEG-GO only 2-with there 1du-go.FT’áadoo da’iidą́ą́’góó dichin bik’ee daneejéé’.
NEG 3-1dpl-eat.P-to hunger on-count-of-it 3-3dpl-went-to-bed.PT’áá hooshch’į’ déshnish.
suddenly 1-start.work.PT’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.
May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.PT’áá binaa naasháa dooleeł
just 3-nearby 1-walk.I FUTURET’áá áłdįįh kǫ́ǫ́ kéyah holǫ́.
just ready here land 3-EXISTTó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.
water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- T’ahdii
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -tah, -taa-, -ta- among, mixing’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi




