An example search has returned 50 entries

-ísh

listenloadingplaying

enclitic for yes/no questions

Béésh náábał dóó haa nízahdi nighan?

windmill and how 3-long.N-at 2-home
listenloadingplaying

How far is your place from the windmill?

Bikáá’ dah ’asdáhí bikáa’gi doodaai’ ni’góó daats’í nishdaah?

chair 3-top-at or floor-on perhaps 1-sit.NI

Ch’ah ’éí doodaii’ nák’ee sinilí łizhinígíí daats’í nee hólǫ́’?

hat or sunglasses perhaps 2-with 4-exist.NI
listenloadingplaying

Do you have a hat or sunglasses? / Maybe you have a hat or sunglasses.

Ch’iyáán nináhíłnihgo haa nízahjį’ ’ánádįįh?

food 3-2-buy.R how 3-long.N-up.to 3-become.none.R
listenloadingplaying

When you buy groceries, how long do they last?

Chidíísh bee hólǫ́ doodago ni daats’í chidí nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.N or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Da’ Cubadę́ę́’ tsinaa’eeł nił ní’éél?

Q Cuba-from boat 2-with 3-float.P

daats’í

listenloadingplaying

particle for perhaps

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Díidí háísh bichidí?

this who-Q 3-car

Díí chąą’ shą’ háádę́ę́’ niníyęęzh?

this manure-Q where-from 3-ooze.P

Díkwíí jį́ lá nanilnish?

how.many Q days 2-work.I
listenloadingplaying

I was wondering how many days do you work

Díkwíísh nibeegashii?

how.many-Q 2-cow

Díkwíísh ninááhai?

how.many-Q 2-winter.NI
listenloadingplaying

How old are you?

Doo b bééhózin da ya’?

neg 3-with 3-know.CI neg Q

Ha’át’íí baa ’áłah ’aleeh jiní?

what 3-for meeting 4-say.NI

ha’át’íí biniyé/ biniinaa

Ha’át’íísh biniinaa naníchxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

Ha’át’íísh Mary nayiisnii’?

What-Q Mary 3-to.buy.I

listenloadingplayingSpeaker: Natalie R. DesideriolistenloadingplayingSpeaker: Linda Platero

What did Mary buy?

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

Ha’át’íísh nizhé’é nayiisnii’?

what-Q 2-father 3-3-buy.P
listenloadingplaying

What did your father buy?

Ha’át’íísh nizhé’é yaa naaghá?

what-Q 2-father 3-about 3-do.CI

haa + Neuter V

listenloadingplaying

how / what V. The ’h’-expressions formed with ’haa’ plus a neuter verb are used to pose questions about “physical characteristics, quantity, and degree”.

Haa níníłnééz?

what 2-tall.relatively.NI
listenloadingplaying

How tall are you?

Haa nízahjį’ hanínáshyįh dooleeł t’áá ’ákwíí jį́?

how 3-long.N-up.to 1-rest.R FUT every day

haa níłnééz

listenloadingplaying

how long, how tall is it

haa yídéetą́ą́’

listenloadingplaying

how deep is it

Haa’í lá neezgai?

where Q 3-hurt.N

Haa’ísh neezgai?

where-Q 3-hurt.N
listenloadingplaying

Where does it hurt?

Haa’íshą’ neezgai?

where-Q 3-hurt.N

Haaʼí yeeʼ dibé naakaí?

where-Q show.me sheep 3-walk.around.CI
listenloadingplaying

Where are the sheep walking?

háadi

listenloadingplaying

where at

Hádą́ą́’ hooghan ’ájíilaa?

When-past this hogan 3-4-make.P

Hádą́ą́’ Jáan bighan ’áyiilaa?

When-past John 3-hogan 3-3-make.P

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Háí shą’ ’ałhosh?

who Q 3-sleep.I

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Háágóósh díníyá?

where-to-Q 2-go.I
listenloadingplaying

Where are you going?

Kin Łánídi daats’í ’éí doodago Bee’eldííldahsinildiísh naniná?

Flagstaff-at perhaps or Albuquerque-at-Q 2-go.around.CI

Kin Łánídiísh ’éí doodago Bee’eldííldahsinildi daats’í naniná?

Flagstaff-at-Q TOP or Albuquerque-at perhaps 2-go.around.CI

Nádí daats’í ’éí doodaii’ nideezhí daats’í bááh ’íidoolííł?

older.sister perhaps or younger.sister perhaps bread 3-make.F
listenloadingplaying

Is your older sister or your younger sister going to make bread? / Maybe your older sister or your younger sister is going to make bread.

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car Q where-at 3-2-park.P

Nizhé’é ha’át’íísh nahideeshnih nízin.

2-father-Q what 3-1-buy.F 3-want.NI

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Ronshą’ saadísh neiiłkaah?

Ron-Q word-Q 3-3-investigate.I
listenloadingplaying

What about Ron, is he investigating words? / Is Ron studying words (too)?

T’ahdiísh nahałtin?

still-Q area-rain.CI
listenloadingplaying

Is it still raining?

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI