Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI

’Asdzą́ą́ ’éí ’ashkii ha’át’íí yeiní’ą́?

woman TOP boy what 3-to-3-3-move.SRO.P

’Ashkiísh ’at’ééd yiyiiłtsą́?

boy-Q girl 3-3-see.P

’ayóigo

’Ałk’idídą́ą́’ kin ’áshłaa ńt’éé’ ’éí t’ahdii bii’ shighan.

quite.long.ago house 3-1-make.P past it still 3-in 1-home

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá nida’deeshjoł.

from.there 1-return.P-GO horse 3-for pl-1-set.out.NCM.F

’át’ahígo

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

’Ííyą́ą́dóó bik’ijį’ tsinyaagi nétį́į́ dóó ’iiłhaazh.

1-eat.P and 3-after tree-under-at.spec 1-lie.down.P and 1-sleep.P

-t’ááh

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

Chidí daats’í bee hólǫ́ doodaii’ niísh chidí nee hólǫ́?

car maybe 3-with 4-exist.N or 2-Q car 2-with 4-exist.NI

Da’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?

Q noon-until outside-at 2-work.P

dadiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.P

Dah díníilghaazhísh ’íilnilaa?

fry.bread-Q 3-2-make.P

Damóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.

sunday past-time mountain top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.P

daołhį́į́h

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

didazhdííłjéé’

pl-3DO-4dpl-start.fire.P

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

Díí chidí ’ayóo dilwo’ ha’ní ’áko ndi doo baa jííníshłíi da.

this car very 3-fast 3-say.P CONJ NEG 3-about 4-1-rely.P NEG

díkwíí

Díkwíí shą’ ninááhai?

how.many-Q 2-winter.NI

dííłbish

3DO-2-boil.it.F

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haidééłbįįd

3DO-3-fill.something.up.with.it.P

Hak’az bik’ee shíchį́į́h doo ’áháłchįįh da.

K’ad cháshk’eh gódę́ę́’į́">yaa tó de ’anool’ąął.

now wash down water up 3-rise.Prog

Na’azhǫǫshgi díkwíí shį́į́ shaa woobįįh?

hoop.and.pole.game-at how.much 1-to pass-win.I

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

naohłé

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

nijilé

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.I

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there corn.field-at some 4-walk.Prog

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ t’áá neesh’į́į́ ńt’éé’.

still quite.long.ago just 2-1-see.P past

T’ahdiísh nahałtin?

still-Q area-rain.CI

t’áadoo

t’éiyá

wohtł’ó

3DO-2dpl-weave.it.I

yaa

Yas Niłt’ees bini góne’ yas dajiłhį́į́h.

January 3-in 3-into snow Pl.4-melt.I

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I

łahgo