Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashą́ą́ nít’ę́ę́’ t’áadoo hooyání shaa ’ílwod.

1-eat.Prog past suddenly 1-for 3-drive.P

’Azhą́ hasistih ndi ’ayóo ’eesh’į́.

even.though 1-be.old.P even.though very 3-1-see.Prog

’ałdó’

’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.

long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’Áádóó haa hóót’įįd?

and.then how ho-happened.P

-iih

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

Beeldléí danołtsóós.

blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.I

bíhoosh’aah

1-learn.it.I

Ch’ah ’éí doodaii’ nák’ee sinilí łizhinígíí daats’í nee hólǫ́’?

hat or sunglasses perhaps 2-with 4-exist.NI

aad ’át’éii">Ch’į́į́góó baa ntséskees.

fail 3-about 1-think.I

dajííyą́ą́’

pl-3DO-4dpl-eat.it.P

daooshóó’

pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.P

dego

didínííłkał

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).F

Díí chizh shá ’ałk’íniishóósh.

this firewood 1-for 3-2-split.I

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo, dádiʼnítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I

Dlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.

prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.P

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.

neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.P

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

Díí tł’óół yílééł.

this rope 3-2-carry.SFO.Prog

Ha’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?

how Q main road-up.to 1-back-on-go.sg.F DISC

Ha’át’íísh hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P

Haashíyee’ ’ahíłká ’ańdiijah.

let’s.see each.other-for together-1du-run.pl.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

háá-P.ENCLITIC

Háágóó shą’ díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa lá?

who-Q boat 3-3-make.P DISC

Hodíínáá’ágo bááh dootł’izhí ła’ deeshį́į́ł.

after.a.while-GO bread blue some 1-eat.F

háíníłgizh

3DO-2-cut.it.out.P

Jake ’ólta’ b bóhoneedzą́.

Jake education 3-with 3-possible.NI

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

Neezdáago ’índa yiyííłtsą́.

3-sit.P-Comp only.then 3-3-see.P

Nizhe’é ha’át’íísh yaa naaghá?

2-father what-Q 3-about 3-do.CI

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there cornfield-at some 4-walk.Prog

Níwe, doo ch’il bikáá’ nijigháa da!

stop NEG plant 3-on 3-4-walk.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Ronísh saad neiiłkaah?

Ron-Q word 3-3-investigate.I

Shighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.

1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.P

Shilééch’ąą’í bits’ąą ńdínésht’į́į́’.

1-dog 3-away.from 1-hide.P

Shimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.

1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past

Shiye’, t’áadoo nikídíltałí.

1-son NEG 2-stomp.IR-Í

T’áá ká dibe łá yóó’ oónííł

Neg sheep some 2-lose.O

Tó bee naat’ahí yę́ę bitł’áahdi yiichxii’ lá.

water canteen past 3-under-at 3-rust.P DISC

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

yidiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.I

yishbéézh

3DO-1-boil.it.I

Łééchąą’í ’ałch’į’ yiil’aad.

dog RECIP-toward 3-1du-sic.P

Łį́į́’ hooghangóó nooshkaałgo táá’ shits’ą́ą́ bizánághah góne’ ’ałhaa’eekai.

horse hogan-GO 3-1-herd-Prog-GO 3-1-away-from around areal-in-3 3-run.P.Pl