Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah ’atah ’adishdiłgo ’i’íí’ą́.

yesterday 1-for 3-passing down 1-play.stick.dice.RI-GO evening

’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.

terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI

’Áko ’índa yáníłti’ bidííniid.

after.that 2.talk.I 3-1.told.P

’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?

yesterday-Q 2-work.P

-k’ee

-shą’

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

Bilagáana ła’ níhit’ááh dookah jiní.

Anglo some 1Pl-close.to 3-go.Pl.F 4-say.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

Díí dziłígíí shádi’ááh bich’ijígo ’ałkéé’ ’adíítąąd.

this mountain-Comp southward 3-toward-GO one-behind-another 3Pl-scatter.NP

díkwíí

Díkwíí shą’ ninááhai?

how.many Q 2-winter.NI

doo --- da

Doo t’áá k’ad bá’ólta’í sélį́į’ da.

NEG just now teacher 1-be.SPN NEG

Doo yéé shaa yánłti’go ndiséts’ą́’į́.

NEG fear 1-to 2-talk.DI-GO 2-1-hear.P

doochǫǫł --- dooleeł

dó’ --- -ísh łí

díłhį́į́h

3DO-2-melt.it.I

Ha’át’éegosh náníldzid?

why-Q 2-fear.I

ha’át’éédę́ę́’

Ha’át’íí biniiyé ’ákǫ́ǫ́ díníyá?

what 3-for.purpose there 2-start.go.P

hadadiiltééł

pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadínííłchał

3DO-2-card.it.(as.in.wool).F

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with area-good.N neg

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

Háágóó lá díníyá?

where-to.Q 2-go.F

K’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół doo yę́ę ła’ damóo yę́ędą́ą́’ t’áadoo ’asétł’ǫ́ǫ da.

now half-toward 1-weave.Prog future past one Sunday when.past NEG 1-weave.P NEG

Mósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.

kitten 2-mother 3-from away-3-go.P

Na’nízhoozhígóó nihił ’adeeswod ’áko shį́į́ ’adiidį́į́ł chidí nihá ’ánálnéehgo.

Gallup-to 1-with INDEF-drive.P then maybe 1-dual-eat.F car 1-for 3-fix.I-GO

Naaltsoos bikáá’ na’aníshí bikáa’gi si’ą́.

book desk 3-on-at up 3-lie.SRO.SPN

Naalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).

trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.P

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nideiskáá’

pl-3DO-3dpl-investigate.it.P

nideizlá

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nizhé’ésh ha’át’íí nayiisnii’?

2-father-Q what 3-3-buy.P

Shimá sání t’áá shídin ’ííyá.

Shiníbaal doo tó biníkáogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.

1-tent NEG water 3-through-3-flow.O proof.against-NEG 3-1-make.P

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ t’áá neesh’į́į́ ńt’éé’.

still quite.long.ago just 2-1-see.P past

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áh’hoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tsé ’ayóí ’áníłtso léi’ tsékooh góyaa hadah ch’ééłmááz.

rock remarkably large INDEF canyon areal-down areal-edge out-3-1-roll.P

yiilzhóó’

3DO-1dpl-brush/comb.it.P

yishhį́į́h

3DO-1-melt.it.(snow).I

Łį́į́’ bá ni’níłjoolgo ’índa Kintahgóó diikah.

horse 3-for 2.feed.NCM.P only.then town-GO 3pl.go.F

Ńló bik’ee hooghan góne’ yah ’aniidzood.

hail 3-on.account.of house areal-in 3-in 1Pl-flee.P