Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Awéé’ bimá bit’ah sitį́.

baby 3-mother 3-undercover 3-lying.SPN

-ch’į’

-dą́ą́’

-yaa

Béésh bii’ kǫ’í bizooł dego deez’á.

stove 3-pipe up 3-extend.SPN

Ch’ah ’éí doodaii’ nák’ee sinilí łizhinígíí daats’í nee hólǫ́’?

hat or sunglasses perhaps 2-with 4-exist.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad t’éiyá bee yádeilti’ nít’ę́ę́’.

formerly Navajo language only 3-with pl-3-speak.I past

Chahash’ohjí ch’ínááhoníshóó’.

brush arbor-JÍ out-again-area-sweep.R

Chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Da’ Cubadę́ę́’ tsinaa’eeł nił ní’éél?

Q Cuba-from boat 2-with 3-float.P

dadiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.I

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

Damǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.

Sunday-GO soda 3-1-drink.U

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

deiilzhóó’

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.P

didadołjeeh

pl-3DO-2dpl-start.fire.I

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

Díí nanise’ hiná.

this plant 3-alive.NI

Díí tsin ’ał’oh neel’ą́.

this stick RECIP-less.than 3-reach.NP

Dziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.

White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wish

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

haa néelą́ą́’

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadasoogeed

pl-3DO-2dpl-dig.it.out.P

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadoołbįįd

3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

Hastiin nééz doondó’ ndi ’alzhish da.

man tall NEG but 3-dance.DI NEG

Háágóó lá díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háágóósh díníyá?

where-to-Q 2-go.I

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

Kin bighą́ą́’dę́ę́’ hadah ’adzííłhaal ndi t’áadoo ’ádadénih da.

house 3-to-from down 1-tumble.P but NEG RFLX-1-hurt.P NEG

Kin Łánídiísh ’éí doodago Bee’eldííldahsinildi daats’í naniná?

Flagstaff-at-Q TOP or Albuquerque-at perhaps 2-go.around.CI

Naaki yiską́ągo Na’nízhoozhígóó shił ’adeeswod.

two yesterday Gallup-to 1-with 1-drive.F

naashłé

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.I

Niba’ sézį́.

2-wait 1-stand.SPN

nidazhdooleeł

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nideiskáá’

pl-3DO-3dpl-investigate.it.P

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG-Q 2-cold.X-Q NEG

Ólta’di ndeii’néego ’ashkii ła’ kin bizánághahdę́ę́’ shich’į’ ch’élwodgo b ’ahídégoh.

school-at 1pl-play.I-GO boy some building-3-around-from 1-to out-3-run.P-GO 3-with 3-1-collide.P

Shilééch’ąą’í hats’ąą ńdóosht’į́į́ł laanaa nízin yę́ę bik’íníyá.

1-dog areal-away.from 1-hide.O wishful 3-want past 3-1-find.P

Shilééchąą’í bikéé’ yishááł.

my.dog 3-following 1-go.Prog

Shimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.

1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past

Shoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaanáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.

hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI future

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

Tsékooh biniit’aají łįį’hoł sizį́į́go binísá.

canyon 3-barring.to.a.point horse 4-with 3-stand.SPN.GO 3-1-caught-up.P

wohtł’ó

3DO-2dpl-weave.it.I

yiilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.(snow).P

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P