Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.
3-thunder.P-GO sheep 1-away.from start-3-run.Pl.P’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.
school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI-chá- or -chá
-ts’ą́ą́’, -ts’á
Béésh náábał dóó haa nízahdi nighan?
windmill and how 3-long.N-at 2-homeCh’ééh déyáago hooghangóó nááshdááł.
in.vain 1-go.sg.P-GO home-to 1-return.Prog
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- Progressive (Prog)find in Navajo Verb Modes
- nááshdááł return, go backfind in Navajo Verb Modes
Da’ dichinísh nínízin?
Q hunger-Q 2-feel.NIDa’ Ron saad nináánéíłkaah ya’?
Q Ron word 3-3-investigate.I QDah díníilghaazhísh ’íilnilaa?
fry.bread-Q 3-2-make.Pdeiidą́ą́’
pl-3DO-1dpl-eat.it.Pdeiidlą́ą́’
pl-3DO-1dpl-drink.it.PDibé tóógóó dínóshkaad.
sheep water-toward 3-1-start.herd.ODibé tóógóó neeshkał.
sheep water-toward 3-1-herd.Progdidiiljéé’
3DO-1dpl-start.fire.Pdoo --- le’ ’át’éégóó
díníłkaad
3DO-2-start.to.herd.them.(animals).IHa’át’éegishą’ nich’ah nííní’ą́?
where-at-Q 2-hat 3-2-set.down.SRO.PHa’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?
how Q main road-up.to 1-back-on-go.F DISCHa’át’íísh nizhé’é yaa naaghá?
what-Q 2-father 3-about 3-do.CIHaahláyéé ch’íjíghááh.
don’t.dare out-4-come.Ihadaniilchaad
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Ihadeizgeed
pl-3DO-3dpl-dig.it.out.PHaidą́ą́’ shich’ą́ą́h ’ííchííl na’nishkaadgo.
winter-past 1-protect 3-snow.P 3-1-herd.CI-GOhainííłchaad
3DO-3-card.it.(as.in.wool).PHak’az bik’ee shíchį́į́h doo ’áháłchįįh da.
Hastóíí dóó sáanii k’inááda’didlé.
3-men and 3-women planting.again.PL.Rhazhdínóołchał
3DO-4-card.it.(as.in.wool).FHáadish nichidí nííníłbą́ą́z?
where-at-Q 2-car 3-2-.park.PHái da shą’ tsinaa’eeł ’ájiilaa lá?
who DA Q boat 3-4-make.P DISCHái da shą’ tsinaa’eeł ’ájiilaa?
who DA Q boat 3-4-make.PHoozdo hoolyéedi deesdoi sha’shin. ’Áyaańda (’áyąą) diné bi’éétsoh t’áá gééd ndaakai.
Phoenix areal-called-at hot possibly no.wonder person 3-coat without pl-3-go.pl.Pjidííłhį́į́’
3DO-4-melt.it.Pnaohłé
3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.INá’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!
watch 1-away 3-1-take.apart.O don’tSam ’ádił yálti’.
Sam reflx-with 3-talk.DISha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.
1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.ProgShá bíighah yáshti’ lá.
sun proportionate 1-talk.I DISCSitsóí ’ólta’góó dah diigháahgo ła’ béeso baa yish’ááh.
1-grandchild school-toward up 3-start.to.go.I-GO some money 3-to 3-1-give.SRO.U
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- dishááh start to gofind in Navajo Verb Modes
- Usitative (U)find in Navajo Verb Modes
- yish’aah move it, handle it (SRO)find in Navajo Verb Modes
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon