Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Ak’éégo ’éí chizh niléí keehaidi ninahdahiigééh nt’éé’.

autumn-GO that wood over.there winter.camp-at pl-3-1-unload.P past

’Azhą́ hasistih ndi t’ah honishyóí.

even.though 1-be.old-P even.though still 1-be.energetic.NI

’Azhą́ ts’aa’ nízhóní ndi ’áłts’íísí.

even.though basket 3-be.pretty.NI even.though 3-be.small.NI

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

-ch’a

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

Ch’iyáán t’óó ’ahayóí ndi tó ’ádin.

food lots but water 3-none.NI

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

Dibé tóógóó neeshkał.

sheep water-toward 3-1-herd.Prog

dideididoołjah

pl-3DO-3dpl-start.fire.F

Diné nishłį́ndi Bilaagana bizaad t’éí bee yáshti’.

Navajo 1-be.NI but English language only 3-with 1-speak.I

Díidí háísh bichidí?

this who-Q 3-car

Díí na’ach’ąąhígíí baa hashne’ dooleeł.

TOP 3-picture.I-ÍGÍÍ 3-of 1-tell.CI 3-be.F

Dlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.

prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.P

Doo b bééhózin da ya’?

neg 3-with 3-know.CI neg Q

Doo t’áá k’ad chidí na’ní’ą́ą da.

NEG just now vehicle 2-3-1-lend.P NEG

Gohwééh nayiisnii’diísh b bééhózin?

coffee 3-3-buy.P-at-Q 3-with 3-know.NI

Ha’át’íí lá neidiyoołnih lá?

what DISC 3-3-buy.F DISC

Haa’ísh neezgai?

where-Q 3-hurt.N

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

Háadi niyaa hazlį́į́’?

where-at 2-under area-grow.P

Háadish nichidí nííníłbą́ą́z?

where-at-Q 2-car 3-2-.park.P

Hádą́ą́’ ’áłtsé chidí naat’a’í n nast’a’?

When past first airplane 2-with 3-fly.P

Háísh yiską́ągo ’adoogis?

who-Q tomorrow 3-wash.F

Hááaad késhdę́ę́’į́">dę́ę’shą’ díí ch’ah nizhóní léi’ naa yílts’id?

where-from-Q DEM hat 3-beautiful.NI INDEF 2-to 3-move.air.SRO.P

Kintahgóó diit’ash.

town-to 1dpl-go.du.Prog

Kwii sínídáa dooleeł.

here 2-sit.SPN will.be.F

léi’

Mary hádą́ą́’sh ’ólta’dę́ę́’ nádzá?

Mary when-past-Q school-from 3-return.P

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Naakidi ’oolkiłgo ’áko ’índa ’áajigo dah diiyá.

two.at time-GO after.that. towards.GO start 1.go.I

Naaltsoos yiníshta’go shíni’ shaa ’áyiilaa.

book 3-1-read.I-GO 1-mind 1-for 3-3-make.P

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Náhíínááłgo yadiizíní niłjizh.

around-2-go.I-GO can 3-2-crush.Prog

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT

Ólta’di ndeii’néego ’ashkii ła’ kin bizánághahdę́ę́’ shich’į’ ch’élwodgo b ’ahídégoh.

school-at 1pl-play.I-GO boy some building-3-around-from 1-to out-3-run.P-GO 3-with 3-1-collide.P

Shééhonísinísh?

1-2-know.NI-Q

Shí Kinłánígóó shił ayóó ánízaad ’ako ndi sitsoi éí bił ayídi.

I Denver to 1-with 3-far.NI but 1-grandsongranddaughter 3-with nearby

T’ááłáhádi neeznádiin dóó ba’aan táá’

one hundred and 3-beyond three

Tó ńlį́įgo ha’naa niníyáá ńt’éé’ kohgo tó bínéés’ąąd.

water 3-be.N-GO area-across 1-walk.P past here water 3-rise.P

Tʼáadoo tʼóó yílnishí.

NEG just 2-work.Prog-í

wooyą́ą́’

3DO-2dpl-eat.it.P

Yadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?

can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NI

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P