Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O

’ałk’idídą́ą́’

’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?

yesterday-Q 2-work.P

-aa

-ghą́ą́h

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Beehaz’áanii biaad késhdę́ę́’į́">k’ehgo baa hwiiníst’įįd.

laws 3-according-to-GO 3-about 3-discuss.P

bik’ídidíídis

3DO-2-wrap.it.around.it.F

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Na’nízhoozhídi kééhasht’į́ ńt’éé’.

formerly Gallup-at 1-live.I past

Chidí diił tsį́į́h.

car start going.I

Da’ ’áájí ’ałdó’ ’áłah ’azlį́į́’?

Q that-side also meeting 1-happen.P

Dibé dził binániidi da’ałchozh.

sheep mountain 3-slope-at Pl-3-graze.CI

Dibé doo deeghánígóó ’ałkéé’ ’idíítąądgo hooghanjį’ náákah.

sheep long.way RECP-follow 3-spread.out.NP home-up.to 3-walk.pl.Prog

didadiiljéé’

pl-3DO-1dpl-start.fire.P

Diné bikéyah bikáa’gi łáhágóó ninádahałtį́įh łeh.

Navajo 3-land 3-on-at a.few.places areal-rain.I usually

Díí dziłígíí shádi’ááh bich’ijígo ’ałkéé’ ’adíítąąd.

this mountain-Comp southward 3-toward-GO one-behind-another 3Pl-scatter.NP

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

dó’ --- -ísh łí

dínółkaad

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?

how Q main road-up.to 1-back-on-go.sg.F DISC

Ha’át’íí lá neidiyoołnih lá?

what DISC 3-3-buy.F DISC

Ha’át’íísh biniinaa nanichxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

haa néelt’e’

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

haa níldííl

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Haa’í shą’ neezgai?

where Q 3-hurt.N

Hahgo hooghan ’ádíílííł?

when hogan 3-2-make.F

háádę́ę́’

Hooghandóó ch’ínáshdáahgo dibé nánásh’įįh.

home-from 1-go.outside.R-GO sheep 1-look.R

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

K’ad niba’ sédáa dooleeł.

now 2-wait 1-sit.SPN FUT

Kwe’éshą’ haa nízah nináhálzhishgo nináháltį́į́h?

here-Q how 3-long.N-up.to time.move.R-GO rain.R

Nichxǫ' doo ájíléeh da.

stop NEG 3-4-make.I NEG

nidasiilyá

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nimá sání bich’į́’ ch’iyáán ła’ dijááh.

2-grandmother 2-to food some start-3-2.take.PlO2.F

nisíníłkáá’

3DO-2-investigate.it.P

Sháahsita’gi yihę́ęsgo tsin-ts’ósí bee yích’id.

1-point.between.shoulder.blades 3-itch.I-GO stick 3-with 3-1-scratch.P

Shichídí sh hooghangóó dídzį́į́s.

1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.I

Shilééchąą’í bikéé’ yishááł.

my.dog 3-following 1-go.Prog

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

Tó tsíídkáá’ dididííkááł.

water charcoal-on start-3-2-put.OC.F

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

Yiłką́ą́dą́ą́’ n’diish’na áádóó ’olta’goo dah diiyá. (YM 1987:764)

Dawn.last 1-got.up and school.GOO off.to 1-walk.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

“Chizh ła’ nahílááh”, hałní jíní.

firewood some 2-gather.I 4-say.P 4-say.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying