Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.

coffee again-1-drink.R

’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.

4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI

’Ak’ah kǫ’ dishtłi’go sédá.

candle 3-1-cause.burn.NI-GO 1-sit.SPN

’Asdzą́ą́ ’éí ’ashkii ha’át’íí yeiní’ą́?

woman TOP boy what 3-to-3-3-move.SRO.P

’Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

boy water 3-be.NI-ÍGÍÍ 3-in 3-fall.O

*Nidlóóhísh doodaii’ doo sha’shin nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG perhaps 2-cold.X-Q NEG

-góó

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Baa dahwiinít’ínígíí sh bééhodoozįįł nissin.

agenda 1-with 3-about-ho-find.out.F 3-1-want.NI

Bee’eldííldahsinil kintahdi sh ’oolwoł ńt’éé’ tsístł’ahazt’i’ léi’ góne’ sh ’o’oolwod.

Albuquerque town-at 1-with 3-run.Prog past deadend a areal-in 1-with 3-drive.P

Bíni’dii si’ą́ t’áádoo baa nánít’íní.

3-let-stay 3-sit.SRO.SPN just.NEG 3-about 2-bother.NI

Béésh ’áłts’ózí bee ’atsidí bee ’aháníłne’.

wire hammer 3-with 3-1-beat.P

Chidí naat’a’íísh hooghan yikáá’góó ch’ét’a’ doodaii’ dził bąąhgóósh ch’ét’a’?

airplane-Q hogan 3-over-along 3-fly.P or mountain 3-side-along-Q 3-fly.P

Chidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?

car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.F

Da’ Ron saad neiskáá’?

Q Ron word 3-3-investigate.P

dazhdidoołhįh

pl-3DO-4dpl-melt.it.F

deidííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.P

deiilzhóó’

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.P

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo, dádiʼnítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I

Doo hazhó’ó ’adiist’a’ da léi’ t’óó shaa daadloh.

NEG good reflex-1.hear.NI NEG since just me.at pl.3.laugh.I

doolá dó’ --- da lá

Ha’át’íí biniiyé shą́ą́h ńdídááh?

what 3-because 1-passing.by 2-go.I

Ha’át’íísh Mary nayiisnii’?

What-Q Mary 3-to.buy.I

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

Ha’ąądi dibé bighan.

areal-other.side sheep 3-corral

haa nóolin

hadadínóołchał

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).F

hainííłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).P

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háí lá kintahgóó sh ’adoołbąs?

who-Q town-to 1-me 3-drive.F

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car-Q where-at 3-2-park.P

Nichidí háadish nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

Nichxǫ' doo ájíléeh da.

stop NEG 3-4-make.I NEG

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG-Q 2-cold.X-Q NEG

Nizhé’é ha’át’íísh nayiisnii’?

2-father what-Q 3-3-buy.P

Shíká ’anilyeed.

1-for 2-run.I

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá ká baa hóshne’

Neg 3-about 1-tell.O

T’áá ká yaa hóólne’

Neg 3-about 3-tell.O

T'áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.

just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Tódínéeshzhee’góó hodzoołtsééh laanaa.

kayenta-to areal-4-see.O hope

Tsé nitsaa ’áko nidaaz.

stone 3-big CONJ 3-heavy

Tsékooh góyaa tł’óół bee ’adanásh’nah.

canyon areal-down 3-with 1-climb.down.R

Tʼáadoo baa nitsinikeesí, tʼóó ’íízoh.

NEG 3-about 2-think.I just 2-write.Prog

yik’íididis

3DO-3-wrap.it.around.it.I

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with 3-happy.NI NEG 3-become.F