Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAshiiké chahashʼoh ʼádeidoolííł, ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé.

boy-pl shade-house 3-3-pl-build.F feather 3-means-of dance 3-reason

ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá dazhniiyą́ą́? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.

meeting-at mother 3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.F potatoes perhaps some there 3-2-take.F

’adah

’Ashkii yázhí bee’eldǫǫh yik’ee ’ádadeeznih.

boy little gun 3-on.account.of REFL-3-hurt.P

-ídin

-yaa

bik’ídadeediz

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.P

Ch’į́į́góó ch’ééh tádííyá.

fail in.vain 1-go.P

Da’ Ron yiską́ągo saad neidoołkah?

Q Ron tomorrow word 3-3-investigate.F

dadiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.I

Dah díníilghaazh ’áshįįh bik’ídíínił.

fry.bread salt 3-on-3-2-sprinkle.PlO.F

dajiigish

pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.I

dajííshóó’

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.P

daooyą́ą́’

pl-3DO-2dpl-eat.it.P

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

didadidiiljah

pl-3DO-1dpl-start.fire.F

diidį́į́ł

3DO-1dpl-eat.it.F

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.I

Doo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.

neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.P

dííníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.P

Gowééh ła’ ’ádá dooshkááł laanaa.

coffee one for.self pl.3-1-handle.OC.O wish

Ha’át’íísh hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P

Haa’ísh nínígai?

where-Q 2-hurt.I

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

Hak’az ’ayóo bich’į’ sidziil.

cold really 3-towards 1-strength

hanííłchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).P

Hastiin dóó ’at’ééd lá ha’át’íí ’áyiilaa?

man and girl Q what 3-3-make.P

Hooghandóó ch’ínáshdáahgo dibé nánásh’įįh.

home-from 1-go.outside.R-GO sheep 1-look.R

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

Kii łį́į́’ yizloh léi’ yí’diiłííd.

Kii horse 3-3-rope.SP CONJ 3-3-brand.I

Kǫ́ǫ́ ts’iilzéí ninohníił le’.

here trash 3-2-du-put.F hope

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Naashnéego jooł báátis yímááz.

1-play-go.CI ball over 3-roll.P

Nizhéʼé nilą́ąjįʼ yigáałgo bikééʼ yilwoł.

2-father 2-in.front-to 3-walk.Prog-GO 3-behind 2-run.Prog

Shidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.

my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.P

Shikee’ ’ániidígo biniinaa shikee’ bąąh tó’diisool.

1-shoe recently because 1-foot 3-on 3-blister.form.P

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Shíká ’anilyeed, Obi-Wan Kenobi.

1-for 2-run.F Obi-Wan Kenob

Shį́įgo ’ahbínígo ’ashdladi dóó ’ałníi’go k’adę́ę ha’a’aah łeh.

summer-GO morning-GO five-at and half-GO almost 3-sunrise.I usually

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ ’éí Diné tát’áá góyaa kéédahat’íinii t’éiyá díí tábąąhgóó bidáda’ak’eh naaznil ńt’éé’.

still quite.long.ago the people water-near areal-down pl-3-reside.NI-NOM only this water-edge-toward farm 3-lie.PlO.SPN past

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í

T’áá ’ákódí na’ach’ąą’ígíí bee nihił hweeshne’.

just here.at 3-picture.I-ÍGÍÍ 3-by.means.of 2du-with 1-tell.P

Tó bąąhjí naa’ołí k’idíílá.

Tsékooh góyaa tł’óół bee ’adanásh’nah.

canyon areal-down 3-with 1-climb.down.R

Tsé dzídzahashníiłgo baa naashá, daniidoiigo táchééh góne’ yah ’adoo’nił biniiye.

rock into.fire-3-1-put.P-GO 1-go.I 3-become.hot.P-GO sweathouse into in 3-PASS.put.PlO.F 3-because

Tł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.

last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP

yishbéézh

3DO-1-boil.it.I

Yiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)

tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)

yiyííyą́ą́’

3DO-3-eat.it.P