Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.

boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’Ííłta’ dóó ’iiłghaazh.

1-read.P CONJ 1-sleep.P

At’ééd na’abąąs yíhooł’ą́ą’go bimá yił ’oołbąs.

girl driving 3-3-learn.P-GO 3-mother 3-with 3-drive.Prog

Bee’eldííldahsinil kintahdi sh ’oolwoł ńt’éé’ tsístł’ahazt’i’ léi’ góne’ sh ’o’oolwod.

Albuquerque town-at 1-with 3-run.Prog past deadend a areal-in 1-with 3-drive.P

bik’ídadidoohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídidíídis

3DO-2-wrap.it.around.it.F

bik’ídiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Chidí diiłts’į́į́h.

car 3-2-start.I

Da’diidį́į́ł.

pl-1dpl-eat-pl.F

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

diilbish

3DO-1dpl-boil.it.F

Díí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?

this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-Q

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Doo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.

NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEG

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

hainííłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).P

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

Háadi lá lį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3-walk.pl.I

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Náá’íídéeshtah nisin doodago t’óó siláogóó deeshááł.

again-1-go.school.F 1-want or merely military-to 1-go.F

Ni'dózhoł.

term-3-sprinkle.O
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nichxǫ’ báhádzid.

stop 3-P-be.dangerous
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

nitł’ó

3DO-2-weave.it.I

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Níwe, k’ídíítih!

stop 3-2-break.SSO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shi’éé’ kin bikáá’dóó hadah (or bidah, ’adah) ’ahé’ah.

1-clothes house 3-on-from areal-downward 3-1-toss.FFO.P

Shidá’í látsíní ’áyiilaa’ii’ yaa bił hoozhǫǫhgo bima yaa yinítą́.

1-uncle bracelet 3-make.P-and 3-3-happy.I 3-mother 3-3-give.P

Shilééchąą’í b na’nishkaadgo jooł b ’abíńjíshhałgo yikéé’ náádiilwo’.

1-dog 3-with 1-herd.CI ball 3-for 3-1-bat.R-GO 3-after 3-run.R

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áadoo hoshíníkéhé.

T’ÁADOO 2-scold.NI-Í

T’áá ká tó tsíídkáá’ dididííkááł.

NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F

italic highlight particle_0" aria-label="zaashchíín">T’áadoo ’ashą́ní Dibé bikee’ dah diiyá.

before 1-eat.(I)Neg sheep follow start-out 1-walk.(I)

yidíníłkaad

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).I

yiidlą́ą́’

3DO-1dpl-drink.it.P

yiigish

3DO-2-make.one.cut.in.it.I

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.(snow).P

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

yiłbéézh

3DO-3-boil.it.I

Yootóodi níyáago shik’éí daostse’ laanaa nisin.

Santa.Fe-at 1-arrive.P-GO 1-relatives 3-1-see.O wish 1-want.CI

yí’aal

3DO-1-chew.it.P

yínídlą́ą́’

3DO-2-drink.it.P

Łáháda ’ach’íí’ náshdį́į́h.

now.and.then rolled.intestine 1-eat.R

ʼAwéé chʼídeeldloʼ. ʼA’áshįįh daatsʼí nihee dahólǫ́.

baby 3-laugh.P Navajo.salt perhaps 2dpl-with pl-HO-exist.NI

“Shich’é’é baa shíni'" diníine’. T’ahdiísh t’áá 'ákónít’é?

1-daughter 3-about 1-mind 2-say.P still-Q just 2-well.NI