Your search for * has returned 50 entries
’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah ’atah ’adishdiłgo ’i’íí’ą́.
yesterday 1-for 3-passing down 1-play.stick.dice.RI evening’Azháánee’ shi dibé hólǫ́ǫ ndi, dibé ła nahiideeshnih.
even.though my sheep 3-exist.NI sheep one 1-buy.F’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.
candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I’Ałk’idą́ą́’ tł’oh naadą́ą́’ dant’į́įhgo łį́į́’ doodaii’ béégashii da há hada’ał’éés ńt’éé’.
long.ago grass corn 3-ripen.I-GO horse or cow etc. 4-for 3-stomp.I past’Ałk’idídą́ą́’ kin ’áshłaa ńt’éé’ ’éí t’ahdii bii’ shighan.
quite.long.ago house 3-1-make.P past it still 3-in 1-home-ááłk’iis
alongside, parallel with
bookmarkBéeso tł’oh bá ahí’ii’nil lágo tł’oh niigį́.
money hay 3-for 3-combine.PlO.P DISC-GO hay 3-haul.PBéésh ’áłts’ózí bee ’atsidí bee ’aháníłne’.
wire hammer 3-with 3-1-beat.PBitsii’ nineez nít’ę́ę́’ k’íinígizh lá.
3-hair 3-long.N past 3-3-cut.P DISCCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.
formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I
listen
Before, I didn’t understand English. Now, thankfully, I can speak some.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- diists’a hear, understandfind in Navajo Verb Modes
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- yáshti’ speakfind in Navajo Verb Modes
- ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ formerly, originally
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- instrumental
Chidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.
car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUTChidí bitooʼ ʼásdįįdgo doo diitsʼį́į da dooleeł.
truck 3-gas 3-exhaust.NP-GO NEG 3-start.I NEG 3-become.FDaané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.
game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Progdadidiilyįh
pl-3DO-1dpl-melt.it.Fdajiłhį́į́h
pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).Idazhdooyį́į́ł
pl-3DO-4dpl-eat.it.FDibé tó yił yáánii’á.
sheep water 3-with 3-crowd.PDibé tóógóó neeshkał.
sheep water-toward 3-1-herd.ProgDíidí háísh bichidí?
this who-Q 3-carDíí tsin ’ał’oh neel’ą́.
this stick RECIP-less.than 3-reach.NPDoo ndi bił ílíí da.
not.even 3-with-grateful.NI NEGDoo shitah hwiináa da léi’ t’áadoo adíníłkaad da.
NEG 1-forehead 3-be.alive.NI NEG some just-NEG 3-herd.P NEGDíí jį́ Nida’iiníísh ’áko shį́į́ nihich’į’ nida’iilyé, ya’?
today Friday then.maybe 1pl-toward 1pl-payment.I QHa’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?
how Q main road-up.to 1-back-on-go.F DISChah
haniilchaad
3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).IHáágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?
where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI JohnHáí lá sis ligái ííł’įįh?
who-Q belt silver 3-make.UHáí lá yiską́ągo Tónaneesdizígóó bił ’adeeswod?
who discovery tomorrow.GO Tuba.City.GOO with 3-drive.F-QKénídánííljeehgo, sin łah beehódíítał.
shoe.game-GO song some 2-sing.FNaat’áanii bich’į’ yáshti’.
leader 3-toward 1-talk.Inisínílá
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.PNTUdi hooghannimází góne’ Diné bizaad baa ’iinishta’
NTU-at hogan inside Diné 3-language 3-for 1-read.INíwe, tʼáádoo ʼałkʼésdisí niyą́ní.
stop NEG candy 3-2-eat.DI.NEGSam Diné yitah naalnish.
Sam Navajo 3-among 3-work.IShiyáázh Damóogo ’índa ’áádę́ę́’ nídeesdzá
1-son Sunday.GO will.be from 2-returning.FShizhé’éésh łį́į́’ yiyííshǫǫdę́ę ’ayóó ’eelwod?
1-father horse-Q 3-3-tame.P-COMP.past really 3-run.away.PShį́į́dą́ą́’ łį́į́’ yázhí shee hazlį́į́’.
summer-past pony 1-with 3-become.Pshéłbéézh
3DO-1-boil.it.PT’áadoo naníchxǫ’ígo t’éíyá naalyéhí bá hooghangóó shikee’ ’iihdíiwoł.
before 2-pout.CI-NEG-GO only goods 3-for house.GOO 1-follow 3-2-ride.(I)T’áá ’aaníí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.
truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEG
listen
If he’s telling the truth there will be nothing to say about it later.
bookmark- t’éiyá only
- t’áá ’aaníí truly
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- doo expresses negationfind in Navajo Particle Lexicon
- -kéé’ behind, followingfind in Navajo Postposition Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)find in Navajo Verb Modes
- da expresses negationfind in Navajo Particle Lexicon
Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.
basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NITsé taah héjaa’go tó ńlínígíí bikáá’ ha’naa shił ni’ílwod.
stone water-into 3-1-put-.P-GO stream 3-on area-across 1-with 3-run.PTsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.
wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P
listen
I was born during the time when wagons were used
bookmark- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- na’abąąs drivefind in Navajo Verb Modes
- yę́ędą́ą́’ pastfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- bi’dizhchį́ be bornfind in Navajo Verb Modes




